Ondernemingsambities nog te vaak onderbenut bij Vlaamse familiebedrijven
Vlaamse familiebedrijven zijn ambitieus op het vlak van investeren en ondernemen, maar al te vaak maken ze die ambities niet waar. Dat blijkt uit onderzoek van de onderzoeksgroep Ondernemerschap en Familiebedrijven van UHasselt. “Familiale emoties zorgen er vaak voor dat risico’s zoals investeringen of innovaties toch niet doorgaan. Een raad van bestuur waar externen in zetelen, kan een belangrijke rol spelen om dit te verhelpen”, zegt prof. dr. Jelle Schepers.
Ondernemende intenties
Het Research Center for Entrepreneurship & Family Firms (RCEF) aan UHasselt bevroeg 223 Vlaamse familiebedrijven over hun ondernemende intenties. Uit de verzamelde data blijkt dat familiebedrijven zeker sterke ondernemende intenties hebben, maar dat deze vaak niet uitgevoerd worden. “Het gaat hierbij bijvoorbeeld over het uitstellen van een geplande investering in Research & Development, een risicovolle investering die ze uiteindelijk toch niet nemen of een drastische innovatie die ze alsnog niet doorvoeren”, zegt Jelle Schepers.
Familiale gevoelens beknotten
Reden waarom deze investeringen ondanks de hoge ambities toch niet doorgaan, is het zogenaamde bifurcation bias, zeggen de onderzoekers. Hierbij worden bedrijfsbeslissingen eerder genomen op basis van gevoelens en emoties ipv. op rationele bedrijfseconomische logica. Zo kan het zijn dat familieleden standaard beter verloond worden, dan niet-familieleden. Of verkiest het familiebedrijf een oud, aftands familiaal bedrijfspand boven een goedkoper modern bedrijfspand zonder die familiale geschiedenis.
“Wanneer besluitvorming in familiebedrijven te fel gedreven is door dit soort familiale emoties, kan dit ondernemende intenties bemoeilijken. Niet-familiale medewerkers kan het ook demotiveren en hun creativiteit beknotten. Terwijl je die creativiteit natuurlijk nodig hebt om innovatie in je bedrijf te verwezenlijken”, zegt Jelle Schepers. Familiale gevoelens zijn natuurlijk niet volledig negatief voor het ondernemerschap benadrukken onderzoekers Wim Voordeckers, Tensie Steijvers en Eddy Laveren (UA). “Zo zorgt familiale vooringenomenheid er vaak voor dat familiebedrijven meer op lange termijn denken, zeker in tijden van crisis zoals de coronapandemie is dit een sterkte gebleken.”
Externen in Raad van Bestuur
Het onderzoek van RCEF UHasselt toont aan dat een goede Raad van Bestuur cruciaal is om de nadelige effecten van bifurcation bias te voorkomen. “Externen in de raad van bestuur brengen vaak nieuwe perspectieven en inzichten die de blik van de huidige familiale beslissingsnemers verruimen. Daarnaast zorgen externen ook voor een bepaalde professionaliteit in het familiebedrijf door een controlerol te vervullen. Die objectieve blik op de organisatie voorkomt dat emotionele beslissingen gebaseerd op familiale gevoelens niet de overhand nemen en dat ondernemend potentieel niet verloren gaat”, zegt Jelle Schepers.
Familiebedrijf Ardo, wereldspeler in de markt van vriesverse groenten, fruit en kruiden beaamt de conclusies van het onderzoek. “Familieleden kennen het bedrijf meestal vanbinnen en vanbuiten en kijken vanuit een eigen invalshoek. Hierdoor wordt een brede kijk soms belemmerd. Externen, die los staan van vooringesteldheid, kunnen dan helpen om te komen tot objectievere analyses en besluiten waarbij alle opties bekeken worden.”
Ook Guberna, instituut voor bestuurders, sluit zich hierbij aan. “Familiale bedrijven die investeren in externe connectiviteit zien dat dat loont. Externe bestuurders functioneren hierbij als katalysator én als dode hoekspiegel bij het vormgeven en uitwerken van nieuwe strategische initiatieven”, zegt Liesbeth De Ridder, secretaris-generaal & Centre Family Business Governance GUBERNA.