Gastlessen op school

Wil je leerlingen stimuleren en in contact brengen met actuele topics en onderzoeksthema’s of wil je hen een voorproefje aanbieden van het onderwijs- en onderzoeksgebeuren aan de universiteit? Dit kan door een prof uit te nodigen in je school/klas om een gastles te geven. Dit jaar worden de gastlessen fysiek of online gegeven in afspraak met de prof en de leerkracht.

Voor deze gastlessen selecteerden we boeiende topics waaruit je een keuze kunt maken. De gekozen thema’s hebben een link met het onderwijs en met het wetenschappelijk onderzoek aan UHasselt. Voor een aantal gastlessen vragen we een specifieke voorkennis van de leerlingen. Houd hier zeker rekening mee!

SLO Shoot 13 SLO Shoot 13

Chemie

Zonne-energie vangen met plastics: een nieuwe generatie fotovoltaïsche cellen op basis van polymeren

prof. dr. em. Dirk Vanderzande

Iedereen weet het: de mens moet op zoek naar alternatieve energiebronnen. Eén daarvan is
gebruik maken van de zon om rechtstreeks elektriciteit te produceren. Om dit soort ‘buigzame’
elektronica te creëren, ontwikkelen we plastics of polymeren die bijzondere elektrische en optische
eigenschappen hebben. Deze kunnen gebruikt worden in fotovoltaïsche cellen/zonnecellen, maar
ook in de medische wereld. In deze les lichten we toe hoe deze plastics ontdekt werden, welke hun
belangrijkste eigenschappen zijn, hoe zij gemaakt kunnen worden en wat de gevolgen zijn voor het milieu.

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Plastics, materialen van de 21e eeuw: vloek of zegen

prof. dr. em. Dirk Vanderzande

Plasticmaterialen zijn alomtegenwoordig en worden dagelijks gebruikt. In vele toepassingen hebben
plastics de traditionele materialen verdrongen omwille van hun eigenschappen.
Bovendien zijn plastics onuitputtelijk. Ze worden immers opgebouwd uit koolstofatomen en de
nodige grondstoffen kunnen gehaald worden uit biomassa. Plastics zijn dus duurzame materialen.
Het unieke gedrag van plastics is in beperkte mate bekend. In deze les bespreken we eigenschappen,
gedrag en de variëteit aan plastics in onze leefwereld. Er worden antwoorden gegeven
op vragen als: wat kun je allemaal met plastics, hoe verhouden zich de eigenschappen van
plastics met deze van traditionele materialen zoals metalen, kunnen de nieuwe (supersterke) plastics
gebruikt worden als geneesmiddel en als elektrische halfgeleider.

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Energie- en klimaatuitdagingen voor de 21e eeuw

prof. dr. em. Dirk Vanderzande

Wetenschappelijke en socio-economische uitdagingen die zich aan het begin van de 21e
eeuw prominent manifesteren zijn o.a. milieu- en klimaatproblematiek, exponentiële groei van
wereldpopulatie en lange-termijn energievoorziening. Vanuit wetenschappelijke hoek wordt er
interdisciplinair gewerkt aan tal van innovatieve routes rond hernieuwbare energie en CO2-arme
uitstoot om bij te dragen aan de ontwikkeling van een duurzame toekomst. Sommige van de
vooropgestelde routes zijn controversieel, andere kunnen het leven op aarde drastisch veranderen.
In deze gastles maken we een status op van de huidige situatie in dit domein en werpen we een
blik op opkomende technologieën en trends.

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Chemie, een kennisdomein op mensenmaat

prof. dr. em. Dirk Vanderzande

Chemie is niet alleen een wetenschapsdomein, het is ook een dagelijkse activiteit die in heel gewone
dingen opduikt zonder dat we eigenlijk beseffen wat we doen. Dit is in feite een constante in heel
de geschiedenis van de mensheid en heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de ontwikkeling van
beschavingen van in de oudheid tot nu. Geleidelijk aan hebben we inzicht verworven in
de structuur en opbouw van de materie. Het belang van ‘chemie doen’, is daardoor spectaculair
toegenomen vanaf het begin van de 19e eeuw, met ontwikkelingen op vlak van kleurstoffen,
kunstmest, geneesmiddelen en plastics. De toekomst, de weg naar een duurzame en
hernieuwbare samenleving, zal ook sterk bepaald worden door ontwikkelingen en nieuwe technologieën
steunend op onze kennis van de chemie van materialen en levende organismen.

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Fysica

Het nieuwe zonnestelsel 

prof. dr. Marc Gyssens

In juli 2015 kwam de New Horizons satelliet aan bij Pluto en leerden we eindelijk meer over dit ver verwijderd lid van ons zonnestelsel.
In 2006, het jaar dat New Horizons gelanceerd werd, verloor Pluto wel de planeetstatus. We zijn dus van negen naar acht planeten gegaan. Deze cosmetische heropsmuk van het zonnestelsel is slechts een afgeleide van alles wat de laatste vijftien jaar werd bijgeleerd over hoe het zonnestelsel in elkaar zit en hoe het ontstaan is. Ondertussen staat de exploratie van ons zonnestelsel vanuit de ruimte niet stil.
Bovendien nemen we nu ook steeds vaker planeten bij andere sterren waar, waardoor we eindelijk, althans in principe toch, in staat zijn ons eigen zonnestelsel te vergelijken met andere planetenstelsels.

Voor wie: leerlingen tweede en derde graad SO

Inschrijven

Ontstaan en levensloop van sterren 

prof. dr. Marc Gyssens

Sterren ontstaan uit samentrekkende gaswolken. Rond een vormende ster ontstaat soms ook nog een planetenstelsel. Nadat de ster voor langere of kortere tijd 'normaal' licht en warmte uitstraalt, wordt ze op het einde van haar levensloop instabiel, wat leidt tot een minder of meer explosief einde. In extreme gevallen kan daarbij een zwart gat worden gevormd.
Zowel de kernreacties die aan de basis liggen van de energieproductie van een ster als kernreacties die optreden bij het levenseinde van een ster zijn ook verantwoordelijk voor de vorming van de meeste chemische elementen, inclusief deze waaruit wij zijn opgebouwd.
In feite bestaan we allemaal uit sterrenstof…

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Kosmologie, de wetenschap van alles

prof. dr. Marc Gyssens

Hoe zeker zijn we dat het heelal begonnen is met een “big bang”? Blijft het heelal uitdijen of zal het ooit terug inkrimpen tot een “big crunch”? Vertraagt of versnelt de uitdijing? Welke rol spelen zogenaamde donkere materie en donkere energie in dit proces? Waarnemingen en metingen van vooral de laatste twintig jaar hebben ons enorm veel bijgeleerd over de antwoorden op deze vragen en... tegelijk vele nieuwe vragen opgeworpen.

Voor wie: leerlingen derde graad SO

Inschrijven

Informatica

Artificiële Intelligentie: kunnen computers denken?

prof. dr. Jan Van den Bussche

Kunnen computers denken?
Het is een vraag die ons al lang bezighoudt. Alan Turing, één van de grondleggers van de informatica, voorspelde in 1951 dat tegen het jaar 2000 computers zouden kunnen denken en stelde ook een test voor om dit te controleren.
We leggen de Turing test uit, bekijken via het Internet een aantal bestaande pogingen om de test te doorstaan (ze falen allemaal nogal jammerlijk) en besluiten dat we nog niet ver staan.
Langs de andere kant bekijken we een aantal logische denkpuzzels die de computer zonder problemen en heel snel kan oplossen.

Voor wie: leerlingen zesde jaar ASO, min. 6 uur wiskunde

Inschrijven

Zijn er berekeningen die zelfs een computer niet kan maken?

prof. dr. Jan Van den Bussche

Soms wordt de indruk gewekt dat een computer elk wiskundig vraagstuk kan oplossen, als hij er maar genoeg tijd voor krijgt. Via interactieve oefeningen behandelen we wiskundige vraagstukjes, die de computer niet kan oplossen.
Daarna bekijken we vraagstukken die de computer wel kan oplossen maar waar snelle berekeningsmethoden ontbreken, zodat de computer soms eeuwen moet rekenen. Zo leren de leerlingen dat informatica eigenlijk een exacte wetenschap is, waar sommige zaken niet kunnen, andere heel snel kunnen, en andere nog niet opgelost zijn

Voor wie: leerlingen zesde jaar ASO, min. 6 uur wiskunde

Inschrijven

Virtuele personen

Prof. dr. Fabian Di Fiore

Virtuele personen zijn niet meer weg te denken van ons scherm: van spelletjes, acteurs, presentatoren, receptionistes tot zelfs volledig virtuele muziekgroepen. We bekijken welke technologie voorhanden is om virtuele personen te ontwerpen en te animeren. Tevens gaan we na of de grens tussen realiteit en virtuele personen ooit volledig zal vervagen.

Voor wie: leerlingen derde graad ASO, min. 6 uur wiskunde

Inschrijven

Wiskunde

Toeval of niet? De kracht van statistiek

prof. dr. Roel Braekers

Door de groeiende kracht van computers en hun toepassingen/apps wordt de laatste jaren heel veel van ons menselijk doen en handelen opgeslagen als gegevens. Constant online zijn met je smartphone levert heel wat informatie op. Omdat iedereen uniek is, lijkt het alsof al deze gegevens nutteloos zijn.

In deze gastles tonen we aan hoe je met behulp van statistiek inzicht verwerft in al deze unieke gegevens om maatschappelijke trends te ontdekken en om hieruit vloeiende problemen beter te begrijpen. Verder tonen we aan hoe statistiek gebruikt wordt in onze maatschappij om bijvoorbeeld de kwaliteit van ons voedsel te monitoren en te verbeteren, om epidemieën uit te roeien…

Voor wie: leerlingen uit de derde graad SO, met kennis van wiskunde en statistiek

Inschrijven