Vouchers VDAB verhogen kans op tewerkstelling maar zorgen ook voor uitdagingen bij partnerorganisaties en VDAB-bemiddelaars

Werkzoekenden die met een bemiddelingsvoucher zelf een partnerorganisatie kiezen voor begeleiding naar werk, zijn significant meer tevreden over de begeleiding en verhogen hun kans op tewerkstelling met 15% procentpunten. Dat blijkt uit onderzoek van Universiteit Hasselt i.s.m. VDAB en het Europees Sociaal Fonds (ESF). VDAB startte het systeem van bemiddelingsvouchers vorig jaar op in de provincie Antwerpen en zal dit nu als pilootproject uitbreiden over heel Vlaanderen.

Dr. Theo Jans VDAB Economie Vouchers Dr. Theo Jans VDAB Economie Vouchers

Evaluatie vouchers

De UHasselt-onderzoeksgroep ‘Economics & Public Policy’ (PEC) voerde samen met VDAB (en ESF-steun) een onderzoek naar de effecten van bemiddelingsvouchers voor werkzoekenden. Deze vouchers bieden werkzoekenden met nood aan intensieve en gepersonaliseerde begeleiding, de kans om zelf een partnerorganisatie te kiezen die hen helpt bij hun zoektocht naar werk.

Prof. Dr. Samantha Bielen VDAB Economie Vouchers
In een experimenteel onderzoeksopzet kregen 906 werkzoekenden willekeurig een voucher met de opdracht een partnerorganisatie voor begeleiding naar werk te kiezen. Een controlegroep van 732 werkzoekenden doorliep het bestaande systeem, waarbij de werkzoekenden door VDAB (zonder keuzemogelijkheid) aan een partnerorganisatie toegewezen worden. Naast de effecten op tevredenheid en tewerkstelling werden de gevolgen van het vouchersysteem voor de partnerorganisaties en de VDAB-bemiddelaars onderzocht aan de hand van interviews en enquêtes.
Hogere tewerkstelling
“Uit ons onderzoek blijkt dat de overgrote meerderheid van werkzoekenden (77%) de keuzemogelijkheid appreciëren, zelfs bij werkzoekenden die er uiteindelijk niet in slagen een keuze te maken”, zeggen UHasselt-onderzoekers dr. Theo Jans en prof. dr. Samantha Bielen. Het onderzoek toont ook aan dat de werkzoekenden die, na keuze, een voucherbegeleiding bij een partnerorganisatie aanvatten, systematisch meer tevreden zijn over de hoeveelheid, het nut, en de kwaliteit van de coach en de begeleiding. “En belangrijk, de tewerkstellingsresultaten zijn positief, want voucherhouders die daadwerkelijk een begeleiding volgen, verhogen hun kansen op werk met 15%-punten”, zegt Samantha Bielen.
foto prof. dr. Samantha Bielen

Naast de positieve effecten van gevolgde voucherbegeleiding, blijkt 25% van de werkzoekenden met een voucher geen begeleiding aan te vatten omdat ze tussentijds werk vinden of uitzicht hebben op werk. “Het verstrekken van vouchers heeft dus een activerend effect, mogelijks omdat werkzoekenden met een voucher direct aangezet worden om rond hun noden, de arbeidsmarktvereisten en de gewenste begeleiding aan de slag te gaan”, zegt Theo Jans.

Tegelijkertijd zagen de onderzoekers ook dat er een groep van minstens 10% werkzoekenden is die worstelt met het kiezen van een partnerorganisatie en daardoor de voucher uiteindelijk niet gebruikt. Kortgeschoolde, jongere (<25 jaar) en niet-digitaalvaardige werkzoekenden zijn meer dan gemiddeld aanwezig in de groep van werkzoekenden die de voucher niet gebruiken.

Uitdagingen voor partnerorganisaties
Ook de 11 deelnemende partnerorganisaties werden bevraagd binnen dit onderzoek. Zij staan overwegend positief tegenover het vouchersysteem omdat het motiverend werkt voor werkzoekenden, ze meer maatwerk kunnen bieden en ze meer kennis verwerven over de werkzoekenden en over de eigen werking. Specialistische partners (bv. 55+, jongeren, hooggeschoolden, werkzoekenden met arbeidsbeperking) en nieuwe partners appreciëren de mogelijkheid om een rol te kunnen spelen naast bestaande generieke partnerorganisaties.
De partnerorganisaties geven wel aan dat de combinatie van vaste kosten voor onthaal en kennismakingsgesprekken en de onzekere instroom van voucherhouders de belangrijkste nadelen zijn van het systeem. “Zo zijn er in het vouchersysteem geen gegarandeerde minimumaantallen van toegewezen werkzoekenden meer. Partnerorganisaties aanvaarden die toegenomen onzekerheid, maar wijzen op de nood aan accurate, actuele en fijnmazige informatie over vouchervolumes en -houders om hun bedrijfsvoering af te kunnen stemmen op een dynamische vouchermarkt”, zegt Theo Jans.
foto dr. Theo Jans
Dr. Theo Jans VDAB Economie Vouchers
Kostenefficiëntie verhoogd
Tot slot evalueerden de onderzoekers de bemiddelingsvouchers ook vanuit het standpunt van VDAB. Hun medewerkers zien zeker voordelen aan het systeem. Zo wordt aan werkzoekenden een breder (meerdere partners die naar vouchers dingen) en gevarieerder (specialistische partners) aanbod geleverd. En maakt de aanwezigheid van meerdere partnerorganisaties VDAB minder afhankelijk van één enkele partnerorganisatie binnen een regio en biedt het directe alternatieven bij ondermaatse dienstverlening. “Daarbovenop komt nog dat vouchers ook de kostenefficiëntie verhogen. Enerzijds zijn er geen gegarandeerde aantallen begeleidingen voor de partnerorganisaties en bijgevolg verdwijnen ook eventuele compensatiebetalingen bij ontoereikende aantallen. Anderzijds, start 47% van de voucherhouders geen begeleiding bij een partnerorganisatie(1) met minder inspanningsvergoedingen voor partnerorganisaties tot gevolg”, zegt Theo Jans.
Wim Adriaens VDAB Economie Vouchers
Uitdagingen VDAB
Maar de bemiddelingsvouchers hebben ook gevolgen voor VDAB-medewerkers. Een grotere en meer diverse groep partnerorganisaties vergt extra inspanningen op vlak van kwaliteitsbewaking. De VDAB-bemiddelaars verwijzen voor de positieve effecten naar de geboden keuzevrijheid die weerstanden verlaagt bij werkzoekenden, naar partners die meer inzetten op maatwerk veeleer dan op standaardtrajecten en naar een meer gevarieerd partneraanbod. Tijdens het pilootproject zagen VDAB-bemiddelaars als belangrijkste nadelen een toegenomen werklast (toelichting en ondersteuning) en een langer proces (meer afspraken en contacten met werkzoekenden).
Uitbreiding project
Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder VDAB: “De resultaten van dit onderzoek van de UHasselt stemmen ons positief. Meer keuzemogelijkheden voor werkzoekenden hebben in dit project geleid tot meer eigenaarschap en finaal ook meer resultaat. Er is meer uitstroom naar werk, en bovendien zien zowel werkzoekenden, partners, als bemiddelaars heel wat voordelen in de vouchers. We breiden het pilootproject van Antwerpen nu uit naar heel Vlaanderen en lanceren eind oktober een oproep naar alle organisaties die deze dienstverlening kunnen voorzien, zowel kleinere gespecialiseerde organisaties, als grote.”
foto: Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder VDAB 
Vlaams minister van Werk, Jo Brouns : 'Meer werkzoekenden aan een job helpen is een van onze grootste prioriteiten. We zetten daarvoor in op een sluitende aanpak op maat van de werkzoekenden. Beide luiken zijn belangrijk. Zowel het sterker opvolgen van de werkzoekenden als het bieden van een traject dat effectief een meerwaarde betekent. Met de vouchers geven we de werkzoekenden meer kansen om hun traject naar werk zelf in te vullen, met succes. De kans op werk verhoogt zo met 15%. De verschillende betrokkenen zijn ook positief over het traject. De evaluatie van dit proefproject is dus positief en ik wil samen met VDAB bekijken wat deze werkwijze kan opleveren in heel Vlaanderen. Daarom zullen de vouchers voor heel specifieke dienstverlening verder uitgerold worden over Vlaanderen in het kader van een pilootproject."
Meer cases over
Technologie