Studietips

De onderwijsperiode is de periode waarin de lessen plaatsvinden.

• In een kwartiel telt een onderwijsperiode 7 tot 8 weken
• In een semester telt een onderwijsperiode 14 weken

In deze periode is het belangrijk dat je de leerstof verkent en (grondig) verwerkt.

Dat doe je in verschillende stappen:.

• Ga naar de les en noteer

Naar de les gaan en notities nemen helpt om de leerstof beter te begrijpen, te verwerken en structuur te zien.

Haal het meeste uit je les met deze tips (website)

• Oriënteer je op de leerstof

Verken je leerstof, vóór je echt begint te lezen:

• Bekijk de inhoud en opbouw van het opleidingsonderdeel
• Lees de doelstellingen en de leidraad
• Bestudeer de inhoudstafel

Oriënteren en verkennen: zo doe je dat (website)

• Lees en structureer je leerstof

Na elk hoorcollege: ga na welke leerstof je moet verwerken (welke hoofdstukken uit het handboek, artikels, …).

• Lees de leerstof:

Focus op inzicht: probeer de leerstof te begrijpen
Tips voor het efficiënt lezen van je leerstof (website)

• Structureer de leerstof:
  • Bewerk de tekst: fluoresceer, onderstreep, schrijf kernwoorden in de kantlijn, …
  • Schematiseer: maak  een mindmap, concept map,...
    Zo onderscheid je hoofd- van bijzaken en krijg je overzicht

Breng structuur in je cursus met deze tips (website)

• Verwerk de leerstof grondig

Krijg diepgaand inzicht door de leerstof grondig te verwerken:

• Analyseer de leerstof: ontleed ze stap voor stap
• Reflecteer en stel jezelf vragen over de leerstof
• Koppel de leerstof aan je voorkennis
• Pas de leerstof toe door oefeningen te maken en eigen voorbeelden te zoeken

Pas deze technieken toe om diepgaand inzicht te verwerven in je leerstof (website)

• Bereid werkzittingen, onderwijsgroepen, practica, …  voor

Voor werkvormen in kleine groep wordt er vaak een voorbereiding gevraagd.
Zo leer je de leerstof toe te passen.

Tips & tricks over het voorbereiden op deze actieve onderwijsvormen (website)

• Houd wekelijks alles bij

Zorg dat je niet achterop raakt:

• Verwerk wekelijks de leerstof uit de hoorcolleges
• Bekijk en lees de slides en notities voor en na de les
• Vul de slides van het hoorcollege aan met notities en informatie uit het cursusmateriaal
• Markeer de belangrijke kernwoorden, onderdelen,...
• Bereid werkzittingen, onderwijsgroepen, practica etc tijdig voor

De onderwijsperiode in een kwartielsysteem is erg kort, daarom is het belangrijk week per week bij te blijven met de leerstof.

Zo kan een studieplanning je helpen om ‘on track’ te blijven (website)

• Ga naar de les

Studenten die de lessen volgen, hebben hogere slaagcijfers.
Say no more! Hoe haal je het meeste uit je lessen?

• Volg ons stappenplan om het meeste uit een hoorcollege te halen (pdf, 83 KB) (document)
• Check deze noteer tips (website)
• Zo houd je jouw aandacht erbij tijdens de colleges (filmpje, 3’)

Bekijk enkele handige tips voor online lessen (filmpje, 10’)

• Notities nemen

• Hoe maak je goede notities?

• Volg dit stappenplan om goede notities te maken (document)
• Check deze 10 tips rond notities nemen (infographic)
• Bekijk 5 manieren om te noteren (filmpje, 6’)
• Deze website zet alles over noteren op een rijtje

• Noteren met pen en papier? Of beter met de laptop?
  

Lees meer over de voor- en nadelen met pen en papier noteren of bekijk deze visuele samenvatting over hoe je kan noteren

• Notitie-apps

Noteren op je laptop?
Dat kan in een leeg document of onder de PowerPoint, maar er zijn ook tal van handige apps:

• Maak kennis met 4 handige notitie apps (website)
• Bekijk dit filmpje (16’) dat 10 notitie apps bespreekt

Naast hoorcolleges heb je werkzittingen, responsiecolleges, practica, onderwijsgroepen, labo’s, …: allemaal lesvormen waarbij er voorbereiding en/of interactie van jou verwacht wordt!

Zo haal je het meeste uit actieve lesvormen:

• Volg en verwerk de hoorcolleges

De leerstof uit de hoorcolleges is de basis voor de andere werkvormen.
Woon dus je hoorcolleges bij en verwerk ze.

Tips over het efficiënt volgen en verwerken van hoorcolleges  (website)
Bekijk deze tips over hoe je kan zorgen voor een actieve houding in de les (infographic)

• Bereid je voor

• Lees de opgegeven artikels, teksten, pagina’s uit handboeken, ...
  Met deze tips lees je een artikel, handboek of tekst efficiënt (website)
• Maak de opdrachten
  Gebruik je leerstof om oefeningen op te lossen, antwoorden op geformuleerde vragen en problemen te formuleren
• Bereid oefeningen ZELF voor
  Zo weet je tot waar het wel of niet lukt en leer je het meest
• Noteer je vragen, opmerkingen en onduidelijkheden en stuur ze indien nodig op voorhand in

Tips over hoe je een discussiecollege/debat kan voorbereiden (infographic)

Stappenplan om aan de slag te gaan met een oefening voor je werkzitting (infographic)

• Neem actief deel 

Actieve lesvormen verwachten ook een actieve houding van de studenten:

• Breng de gevraagde voorbereidingen mee
• Denk mee
• Stel je vragen
• Neem een kritische houding aan: durf kritisch na te denken
  Zo train je jouw kritische blik (infographic)
  Kritisch denken: zo doe je dat (filmpje, 3’)

Zo haal je het meest uit de werkzittingen, onderwijsgroepen, practica, responsiecolleges, …

Naast het volgen van de colleges wordt er ook heel wat zelfstudie van je verwacht.Hoe pak je dat aan?

• Check de richtlijnen

De docent geef jouw richtlijnen bij de zelfstudie.
Deze staan gebundeld in de leidraad (studieleidraad/blokboek/blokwijzer/ ...)
Ze geven je een idee:

• Wat de doelstellingen van het vak zijn
• Wat je precies moet kennen
• Welke oefeningen en opdrachten je elke week dient te maken en hoeveel uur deze in beslag nemen
• ...

• Stel concrete doelen 

Op basis van de richtlijnen, kan je duidelijke doelen stellen voor jezelf.
Duidelijke doelen helpen je zelfstudie in goede banen te leiden. 
Je kan doelen stellen per week, per dag of per studieblok.

• Bepaal wat je wil bereiken
• Formuleer je doel concreet
• Formuleer een haalbaar doel
• Noteer en visualiseer je doelen

Wàt te doen tijdens zelfstudie? Check dat in het onderdeel ‘hoe pak ik de onderwijsperiode aan’!

Optimaliseer je zelfstudie met de module ‘zelfstudie & zelfsturing’ (website)

• Maak een planning

Een planning helpt je om de juiste dingen op de juiste moment te doen. Het geeft grip op je tijd.

Bekijk de e-module ‘studieplanning’ om stap voor stap een goede planning te maken.

• In een kwartielsysteem volgen de examens onmiddellijk na de onderwijsperiode.
• In een semestersysteem, is er na de onderwijsperiode eerst een blokperiode voorzien. Na de blokperiode, start de examenperiode.

Tijdens de blok-en examenperiode is het belangrijk dat je de leerstof memoriseert en herhaalt én oefeningen maakt.

• Memoriseer 

Memoriseren doe je door de leerstof te ‘blokken’:  de leerstof in je geheugen te prenten.

Zo kan je je de leerstof memoriseren (website)

• Herhaal de leerstof

Herhaal de leerstof zodat ze beter in je geheugen zit.
Eén keer studeren is onvoldoende om te leerstof écht te kennen.

Herhaal actief en efficiënt met deze tips (website)

• Maak oefeningen (opnieuw)

Komen er oefeningen aan bod in het opleidingsonderdeel?

• Maak deze oefeningen (opnieuw)
• Maak indien mogelijk ook extra oefeningen
  Zo kan je controleren of je de leerstof écht onder de knie hebt.

! Los de oefeningen zelfstandig op.
Door oplossingen gewoon eens door te lezen, leer je weinig.

• Maak een planning

Een planning kan ervoor zorgen dat je regelmatig studeert en de leerstof tijdig en grondig verwerkt zodat je niet in tijdsnood komt.

• Ontdek hoe je kan plannen tijdens de onderwijsperiode (website)
• Ontdek hier hoe je een examenplanning maakt (website)

Een studieplanning maken vraagt tijd. Dus waarom zou je er tijd in steken terwijl je kan studeren of iets leukers doen?

• Een studieplanning helpt je jouw tijd efficiënt in te vullen!

Stel je studietijd voor als een batterij, die je kan indelen in drie grote zones:

• De blauwe zone = tijd waarin je aan het studeren bent met 100% focus en inzet
• De groene zone = tijd besteed aan bewuste pauze, waarin je 100% ontspant
• De rode tussenzone = de tijd waarin je niet écht studeert (vb. je gedachten zijn er niet bij, je probeert 2 dingen tegelijkertijd te doen, …), maar ook niet écht ontspant. Deze zone vraagt heel veel energie, maar geeft helemaal niets terug.

  ---

• Kleur jouw persoonlijke batterij eens in!

Hoe is de verdeling bij jou op een willekeurige studiedag? Hoeveel tijd studeer je, hoeveel tijd ontspan je en hoeveel tijd spendeer je in de tussenzone?

Als je jouw batterij inkleurt, zie je het vermogen waarop jij functioneert.

• De blauwe zone vraagt energie, maar geeft ook energie (lees: voldoening)
• De groene zone geeft energie
• De rode zone vraagt heel veel energie, maar geeft helemaal niets terug

Een grote rode zone betekent dus een zeer lege batterij en bijgevolg nog minder zin om te studeren.

Dus wat levert een studieplanning je op? Grotere blauwe en groene zones, minder rode zones, dus méér energie en meer efficiëntie!

• Nog niet overtuigd?

Lees de voordelen van plannen (website)

• Stap 1: Zelfkennis

Zelfkennis is het begin van alle wijsheid en dat geldt zeker voor het opstellen van een realistische studieplanning!

Heb jij voldoende grip op je tijd? 

Via deze zelfkennis oefening (pdf, 79 KB) (worksheet) krijg je inzicht in je tijdsbesteding, een eerste stap naar een beter time management!

• Stap 2: Neem je to-do lijst bij de hand

Een to-do lijst is de basis voor je planning.
Deze lijst biedt je een overzicht van je taken, die je in de volgende stap kan inplannen.
Heb je nog geen to-do lijst? Lees dan het deel 'werken met to-do lijstjes'.

• Stap 3: Teken je weekplanning uit

Neem een weekoverzicht en je to do lijst bij de hand, en teken je weekplanning uit.

• Zo plan je stap voor stap
• Of leer plannen met dit filmpje (4’)

Wist je dat ... 
een voltijds student* gemiddeld 45u/week bezig is met zijn studie (lessen + zelfstudie opgeteld)?
(*voltijds student = 60SP per academiejaar)

• Tips & tricks bij het plannen

• Verzamel je materiaal 

Wat heb je nodig om te plannen?

• Een handig weekoverzicht (vb: je papieren of google agenda, of dit weekoverzicht)
• Jouw lesrooster
• Jouw to-dolijst
• Schrijfgerief

• Stel prioriteiten

Zoveel taken … maar hoe bepaal je prioriteiten? 
De Eisenhower-matrix helpt je hierbij!

• Graag een paar concrete voorbeelden? (schema)
• Vul stap voor stap jouw Eisenhower-matrix in (website)
• Maak kennis met de principes van Eisenhower (filmpje, 3’)

• Voorzie buffers en be ready for the ‘unexpected’!

Buffers zijn momenten waarop je niets plant: geen studie en geen ontspanning.
Een zondag voor- of namiddag kan bijvoorbeeld een prima buffer moment zijn.

• Loopt alles volgens plan? Fijn, dan heb je extra vrije tijd!
• Loopt je planning wat uit? Geen nood, gebruik je buffertijd om in te halen.

• Volg je bioritme

Verwerk moeilijke leerstof op de momenten dat je concentratie het hoogst is.
Plan luchtigere taken of makkelijkere leerstof op momenten dat je concentratie lager is.

• Lees hier meer over studeren volgens je bioritme (website)
• Ontdek jouw dagelijkse focusmomenten! (worksheet)
• De meest productieve dagindeling? Bekijk ze hier! (website)
• Investeer in goede gewoontes (filmpje, 1’)

• One thing at a time…

Stop multitasking, het kost je alleen maar tijd! 
Focus op één taak per keer.

• Waarom multitasking niet efficiënt is maar toch zo verleidelijk  (filmpje, 4’)
• Meer over multitasking en waarom het niet werkt (filmpje, 5’)
• Bekijk dit voor je gaat multitasken (infographic)
• Meer info en tips voor monotasking (website)
• Monotasking: deze studente vat het samen (filmpje, 1’)

Heb je problemen met focussen? Check onze e-module concentratie

• Handige apps voor planning

• Google agenda = elektronische agenda
  → lees de handleiding voor het gebruik van Google agenda
• Trello = elektronische to do lijst + maandoverzicht
  → check de handleiding om met Trello aan de slag te gaan of bekijk dit filmpje over Trello app (filmpje, 16’)

• Handige downloads

• Weekrooster
• Maandrooster
• To do lijst per dag - eenvoudig
• To do lijst per dag - uitgewerkt
• Prioriteiten matrix (Eisenhower)

Een to-do lijst geeft je overzicht en is de basis voor goed timemanagement.
Voor sommige studenten is een to-do lijst al voldoende ondersteuning om hun tijd efficiënt te besteden, anderen gebruiken het als basis voor een weekplanning. Aan jou de keuze!

• Hoe werken met to-do’s?

• Dit filmpje vertelt je hoe je een to do lijst kan opstellen en behoed je voor enkele valkuilen (2’)
• Deze infographic geeft je een stappenplan voor het opstellen van een dagelijkse to-do lijst
• Check deze website voor een uitgebreider stappenplan voor het opstellen van to-do lijsten

• Tips & tricks bij het werken met een to-do lijst

• Stel prioriteiten in je to-do-lijst

Welke taak doe je eerst? Wat is dringend?

• Check je deadlines of de Eisenhower-matrix en markeer de meest prioritaire taken in je lijst
• Lees deze tips om je to-do lijst kort en werkbaar te houden (website)

• Houd je lijst up-to-date

Check af of streep door wat klaar is, verplaats taken waar nodig.

• Nieuwe week = nieuwe to do’s

Neem de taken die de voorbije week niet gelukt zijn in je nieuwe lijst op!

• Handige to-do lijst-apps

• Google keep
  te delen met anderen - weergave naast google agenda
• Google tasks
  persoonlijk - onmiddellijk weergegeven in google agenda
• Trello
  to do lists + maandoverzicht
• Remember the milk
  to do lists
• Todoist
  de delen met anderen, bewaakt vooruitgang

Blok en examens: een periode waarin er veel gestudeerd moet worden in een beperkte tijd. Een goede planning per maand en per vak zijn dan een must!

In de e-module examenaanpak vind je de nodige handvaten om van je blokperiode een succes te maken!

Net als je smartphone heeft ook je brein af en toe een ‘oplaadmoment’ nodig.
Pauzeren geeft je hersenen energie zodat je efficiënt kan blijven studeren.
Goed studeren = voldoende pauzeren

• Weet dat pauzes renderen! 

Je kan méér studeren door af en toe te pauzeren!

• Het effect van pauzes in één oogopslag (afbeelding)
• Het effect van pauzes aangetoond met een voorbeeld (website)

• Wat als ik te weinig pauzeer?

Dan krijgen je hersenen te weinig rust en kan je niet helder denken en niet efficiënt studeren!

• Lees meer over het effect van pauzeren op je brein (document)
• De ’window of tolerance’ (filmpje, 4’) brengt dit mooi in beeld, check deze website voor meer uitleg over de 'window of tolerance' of bekijk deze afbeelding als samenvatting van de 'window of tolerance'

• Dit doe je beter NIET:

• Aan je bureau / achter je computer blijven zitten
• Series, film(pje)s kijken
• Nog leerstof in je hoofd blijven herhalen
• Nadenken over wat je zo dadelijk nog moet doen

• Wat kan je WEL doen?

• Ontspan!
• Doe iets actief, beweeg!
• Maak contact met anderen!

Een goede pauze geeft je nieuwe energie!

• Pauze-inspiratie

• Algemene tips bij het nemen van pauze (website)
• Concrete ideeën voor blokpauzes van 5 tot 30 minuten (infographic)
• 50 manieren om te pauzeren (poster)
• Zo pauzeren andere studenten (website)

En … ook seks kan geen kwaad (website)

• Ontspanningsoefeningen

Vind je het moeilijk te ontspannen?
Onderstaande oefeningen kunnen je misschien helpen je lichaam te ontspannen:

• Ademhalingsoefening (audio met filmpje, 5 minuten)
• Bodyscan (audio, 8 minuten)
• Oefening voor nek, schouders en rug (filmpje, 5 minuten)
• Mindfulness & meditatie-initiatie (filmpje, 7 minuten)

• Handige apps 

• Overzicht van 4 apps om te ontspannen (website)
• Mindfulness uitproberen? Deze mindfulness-apps (website) helpen je

• Het is niet alles of niets!

Respecteer je grenzen, zo blijf je helder denken en dus béter studeren!
Doe gewoon zoveel mogelijk, dan zijn je resultaten vaak beter dan wanneer je alles wil doen. 
Check de ‘window of tolerance’ (website)

• Wist je dat… studeren in lagen gebeurt?

Eerst leer je de rode draad, de structuur,

• Vervolgens de hoofdzaken
• Daarna de bijzaken
• Tenslotte hang je de details als kapstokken aan de structuur op

Studeren is dus geen kwestie van alles onmiddellijk kennen!
Leer alles over effectief studeren in onze e-module (website)

• Studeer efficiënter met de POMODORO-techniek

Met deze techniek ga je efficiënter werken en kan je de tijd die je besteedt aan een taak beperken aan de hand van een vast ritme:

Blokken van 25 minuten ononderbroken studietijd,
gevolgd door een korte pauze van een vijftal minuten.

Interesse gewekt?

• Ontdek hoe de pomodoro-techniek werkt (filmpje, 3’)
• Maak kennis met de finesses van de pomodoro-techniek (website)
• Check deze visuele samenvatting van de pomodoro-techniek

• Doe meer in minder tijd met de Pareto en Parkinson principes: leg jezelf limieten op

• 80% van het werk kan je afronden in 20% van de tijd.
  Dat is het Pareto-principe
• Taken nemen de hoeveelheid tijd in beslag die jij voor ze reserveert.
  Dat is de wet van Parkinson

→ Dit betekent dus dat als je jezelf een tijdslimiet oplegt, je meer werk gedaan krijgt in minder tijd!

• Lees meer over de Pareto en Parkinson principes (website)
• Dit filmpje legt beide principes helder voor je uit (4’)

  ---

• One thing at a time …

Stop multitasking, het kost je alleen maar tijd! 
Focus op één ding per moment. 
Check je batterij.

• Waarom multitasking niet efficiënt is maar toch zo verleidelijk  (filmpje, 4’)
• Meer over multitasking en waarom het niet werkt (filmpje, 5’)
• Bekijk dit voor je gaat multitasken (infographic)
• Meer info en tips voor monotasking (website)

  ---

• Stress? Piekergedachten?

Check snel onze tips om stress en piekergedachten onder controle te krijgen (website).

• Tal van apps kunnen je helpen ontspannen.

• 7 apps die je helpen ontspannen (website)
• 10 mindfulness en meditatie apps (website)

Je planning ligt klaar, het enige dat je moet doen is er effectief aan beginnen ...
… maar dat is soms moeilijker dan het lijkt!

Don’t panic, onderstaande tips geven je een duwtje in de rug!

• Maak je planning zichtbaar

Herinner jezelf aan je planning door:

• Ze te noteren in je agenda
• Reminders in je smartphone
• Ze boven je bureau op de hangen
• ...

• Maak elke dag 2 momenten vrij om je planning te checken

1. ‘s Ochtends: wat staat er op mijn planning, hoe ziet mijn dag eruit?
2. ‘s Avonds: heb ik mijn planning nageleefd, wat lukte goed/minder goed + wat staat er morgen op mijn programma?

• Beloon jezelf

Als je op het geplande moment gestart bent en volgehouden hebt.

• Zoek enkele goede beloningen voor jezelf (website)

• Positief denken

Als je positief denkt, brengt dit fijne gevoelens met zich mee en deze beïnvloeden je gedrag.
Bijvoorbeeld: als je denkt ‘ik kan dit’, zal je je energiek en gemotiveerd voelen, de kans is groot dat je vervolgens ook effectief aan de slag gaat.

• Ontdek hoe je gedachten, gevoelens en gedrag samenhangen in dit filmpje (5’), je krijgt er bovendien enkele aanknopingspunten om niet-helpende gedachten aan te pakken
• Deze afbeelding geeft het principe van positieve gedachten helder weer
• Hier kan je oefenen op positief denken (website)
• Of check deze 10 tips om positiever te denken (infographic)

• Alle begin is moeilijk!

Starten is het moeilijkst, maar eens je bezig bent, lukt het vaak wél.
Je moet even door ‘de verschrikkelijkheid van het moment’ (= het moment waarop je begint te studeren).

• Begin met een kwartiertje, nadien gaat het vanzelf
• Bedenk wat je in 2 minuten al zou kunnen doen, en begin daarmee
• Ontwikkel een routine om te starten met studeren

• Check dit voorbeeld van een studie-routine (afbeelding)
• Pas deze tips voor het installeren van routines (filmpje, 9’) toe

• SOS omgeving

Schakel hulplijnen in die je motiveren om eraan te beginnen!

• Deel je planning met je ouders, vriend(en), … en bekijk hoe zij je kunnen helpen met effectief beginnen te studeren
• Studeer in de bib of een blokpunt. Anderen zien studeren, maakt dat je zelf ook makkelijker aan het werk gaat en blijft

• Ontdek de studieruimtes op jouw campus (website)
• Hier kan je elders in Limburg terecht om rustig te studeren (document)

Hoe zorg je ervoor dat je jouw planning blijft volgen?
Hoe houd je jouw concentratie en motivatie op peil?
Deze tips helpen je op weg!

• Pauzeer regelmatig

Je hersenen hebben rust nodig om te blijven presteren.
Na een pauze is je concentratie en focus weer hersteld.
Lees meer over pauzeren.

• Gebruik de pomodoro techniek

Deze techniek helpt je om gefocust te blijven en efficiënt te blijven werken aan de hand van een vast ritme:

Blokken van 25 minuten ononderbroken studietijd,
gevolgd door een korte pauze van een vijftal minuten.

Interesse gewekt?

• Ontdek hoe de pomodoro-techniek werkt (filmpje, 3’)
• Maak kennis met de finesses van de pomodoro-techniek (website)
• Check deze visuele samenvatting van de pomodoro-techniek

• Breng je omgeving op de hoogte
  

Informeer je huisgenoten, familie en vrienden over je studieplanning. Zo stoort niemand je tijdens het studeren en wordt je focus niet onderbroken.
Misschien kan je omgeving zelfs supporteren en je ondersteunen in je plannen?

• Wissel af in je vakken of taken.

Zo ga je verveling tegen en blijf je meer alert.
Hoeveel afwisseling je nodig hebt is afhankelijk van je concentratieniveau, het vak, het moment op de dag, …
Zoek de beste balans voor jezelf!
Voldoende afwisseling boost bovendien je geheugen en concentratie!

• Begin met het moeilijkste

Plan moeilijkere taken of leerstof aan het begin van je studieblok, dan is je energieniveau het hoogst.
Als je startproblemen hebt, begin dan met een makkelijk taakje binnen het moeilijke vak, bv: slides afdrukken.

• Houd je motivatie op peil

Hang bijvoorbeeld inspirerende quotes op in je studieruimte of beloon jezelf na elk studieblok.
Je kan ook samen met anderen studeren, zo voel je je minder alleen.
Zien studeren, doet studeren!
Zelfs virtueel samen studeren met iemand kan helpen, zoek ‘study with me’ op youtube!
Meer info en tips over motivatie lees je hier (website).

• Stel prioriteiten

Lijken er belangrijke taken ‘tussen te komen’?
De Eisenhower-matrix helpt je te bepalen wat écht prioritair is.

• Maak kennis met de principes van Eisenhower (filmpje, 3’)
• Check hier een ingevuld Eisenhower matrix
• Vul stap voor stap jouw Eisenhower-matrix in!

• Vermijd tijdverspillende en afleidende social media!

Zet je smartphone op vliegtuigstand of leg hem weg.
Sluit je laptop of blokkeer verleidelijke websites en apps.
Zo vergroot je de kans dat je ook tijdens moeilijke momenten doorzet.

• Hoe houd je jouw sociale media onder controle? (website)

• Bescherm je concentratie

Scherm je af van afleiders en houd je concentratie op peil.

• Maak kennis met 3 bruikbare tips om je concentratie te boosten
• Ontdek hoe een studente haar concentratie op peil houdt (filmpje, 6’)
• Of leer alles over concentratie in onze e-module (website)

•  Train je zelfdiscipline

Zelfdiscipline is niet iets dat je wel of niet bezit, maar een vaardigheid die je kan trainen!
Hoe jij je zelfdiscipline kan versterken, ontdek je hier (website)

• Handige apps om je planning vol te houden

• Jezelf tijdelijk afschermen van tijdverspillende websites en apps?

• Blokkeer afleidende websites met deze apps
• Verminder je telefoongebruik met deze apps

• De pomodoro-techniek toepassen via je browser? Ook dat kan! Check:

• Strict Workflow
• Waste no time
• Simple Pomodoro

• Welke apps gebruik jij om het studeren vol te houden?
  Laat het ons weten en wij publiceren het op deze website!

Liep het anders dan gepland?
Lukte het niet vandaag?
Achter op schema?

• Het is heel normaal dat je plannen niet altijd lukken!

Leren doe je met vallen en opstaan, zo gaat dat.
Een typische leercurve (afbeelding) heeft ups en downs.

• Leer uit je fouten!

Dat doe je zo (afbeelding):

Stap 1: analyseer: wat liep er mis?
Stap 2: trek je conclusies, leer er iets uit
Stap 3: doe het de volgende keer anders,

En ... blijf vooral leren uit je fouten (afbeelding)

Leer alles over zelfsturing in onze e-module (website).

• Herteken je planning als het misloopt

Maak een nieuwe planning en houd rekening met wat je leerde uit je mis gelopen planning.
Zorg voor bufferuren: uren waarop je niets plant, die je kan gebruiken als je planning uitloopt.
Evalueer jezelf opnieuw aan het einde van de week en stuur weer bij waar nodig.

‘Ik heb nu niet zoveel zin, dan kan ik het beter straks doen’
‘Nog éven dit filmpje uitkijken/game uitspelen, en dan begin ik eraan!’
‘Mórgen begin ik echt!’

→ Herkenbaar?
→ Ken je uitstel-eiland als je broekzak?

• Waarom stel ik uit?

Als je uitstelt, kies je voor een beloning op korte termijn (vb. een serie kijken) in de plaats van beloningen op lange termijn (vb. slagen voor een examen).
Deze Ted-talk geeft inzicht in het hoe en waarom van uitstellen  (filmpje, 14’).

• Maar wat doe je eraan?

Er zijn heel wat manieren om uitstelgedrag in te perken.
Kijk, lees en pik uit wat jij wil uitproberen in onze e-module 'uitstelgedrag'.

• Blijft je uitstelgedrag zegevieren?

Maak dan een afspraak met je studiebegeleider of met een studentenpsycholoog.

… en doe het nu! ;)

• Zelf aan de slag gaan

Op deze website kon je heel wat ideeën opdoen om haalbare en realistische planningen te maken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen’ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over hoe je studieplannen kan maken in onze jaarlijkse infosessies. In de aansluitende workshop kan je bovendien aan de hand van je lesrooster een persoonlijke studieplan opstellen .
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek jouw studieschema te bespreken?
→ Maak dan snel een afspraak met de studiebegeleider van jouw opleiding.

Examens in aantocht?
Hier vind je de nodige handvaten om van je blokperiode een succes te maken!

• Maak een blok- en examenplanning

Een examenplanning helpt je

• alle leerstof tijdig verwerkt te krijgen
• overzicht te bewaren
• rust in je hoofd te brengen
• evenwichtig te studeren én te ontspannen
• jouw slaagkansen te verhogen
  
  • Lees meer over de voordelen van een planning voor je examens (website)
  • De 3 belangrijkste voordelen van een examenplanning in één oogopslag (afbeelding)

Stel in drie stappen jouw blok- en examenplanning op:

• Stap 1: verzamel informatie

Voor je een goede blokplanning kan maken, heb je natuurlijk de juiste informatie nodig:

• van welke vakken zal je examen afleggen?
• wanneer zijn deze examens ingepland?
• welke leerstof moet je kennen?
• …

Bundel alle nodige informatie per examen in deze checklist (document)

• Stap 2: verdeel de beschikbare blokdagen over je examens 

Zoek uit hoeveel ‘blokdagen’ je ter beschikking hebt en hoe je deze dagen optimaal verdeelt over de verschillende examens.
Dat doe je als volgt:

• Neem een maandoverzicht:
  • een elektronisch maandoverzicht (in excel, Google Agenda, …)
    of
  • een overzicht op papier, bijvoorbeeld maandoverzicht (pdf)
    
    
• Vul je examendata in op het overzicht
  
  
• Tel hoeveel ‘blokdagen’ je hebt
  = het aantal lesvrije dagen in de weken voor je eerste examen
  
  
• Verdeel deze blokdagen over je examens.
  Zo verdeel je de beschikbare blokdagen logisch over de examens (document)
  
  Enkele bijkomende tips:
  • Voorzie buffers
    Een ‘buffer’ is een dag of een dagdeel waarop je niets plant. ‘Reservetijd’ dus, die kan je gebruiken om de schade te herstellen als je planning ergens uitloopt. Een bufferdag in je examenplanning geeft je ademruimte.
  • Werk in grote blokken
    Studeer tijdens de blokperiode één of meerdere opeenvolgende dagen hetzelfde vak. Zo krijg je meer inzicht en kan je makkelijker verbanden leggen tussen verschillende delen van de leerstof. Tenzij je concentratie het laat afweten natuurlijk, dan wissel je beter eens van vak.
  • Zorg voor afwisseling
    Door voldoende af te wisselen blijft je motivatie en concentratie op peil. Begin bijvoorbeeld met een zwaar vak en wissel daarna af met een lichter vak. Of wissel het studeren van theorie af met oefeningen.

• Stap 3: concretiseer je planning per vak

Nu de dagen verdeeld zijn over je vakken, kan je jouw blok- en examenplanning verder uitwerken per vak.
Verdeel de leerstof van elk vak over de beschikbare dagen. Noteer welke hoorcolleges, hoofdstukken, practica, … je elke dag zal studeren.
Want met concrete doelen per dag presteer je beter!

• Zo bepaal je welke leerstofonderdelen je per dag studeert (document)
• Zet concrete doelen met het SMART-principe (document)
• SMART-doelen uitgelegd in één oogopslag (infographic)
• Ontdek een alternatieve manier om dagdoelen te zetten met post-its (filmpje, 7’)

Wist je dat…
50 - 55 uren per week studeren niet abnormaal is tijdens de blok- en examenperiode? MAAR ... geen reden tot paniek als jij alles gestudeerd krijgt in minder tijd. Niet iedereen studeert immers aan hetzelfde tempo!

Tip
Deel je blokplanning met je huisgenoten en vrienden.
Vertel hen wanneer je examens hebt en hoe je jouw blokdagen kan indelen. Zo word je niet gestoord als je blokt en kan je fijn samen ontspannen.

Veel examens in korte tijd?
Deze student vertelt hoe je een krappe examenplanning overleeft (website)

• Hoe ziet een blokdag eruit?

Dat kies je helemaal zelf!
Al zijn er wel enkele richtlijnen:

• Hou rekening met je bioritme
  Ben jij ‘s ochtends, ‘s middags of ‘s avonds op je best? Plan de meeste studie-uren en de moeilijkste leerstof onderdelen op jouw beste momenten.
  
  Maar let op! Je dag- nachtritme helemaal omkeren - ‘s nachts gaan studeren en overdag slapen - is geen aanrader.
  
  
  • Zo studeer je volgens jouw ritme (website)
  • Ontdek hoe je jouw studietaken kan afstemmen op je bioritme (filmpje, 9’)
  • De voordelen van verschillende studiemomenten opgelijst (infographic)

• Plan ontspanning in
  Je hebt ontspanning nodig om het vol te houden.
  Tijdig pauzeren houdt je concentratie op peil én stress onder controle.
  • Meer over het hoe en waarom van pauzeren lees je in onze e-module Studieplanning (website)
  • In het onderdeel ‘examenstress’ (zie onder) vind je allerlei tips over hoe je in balans kan blijven.

• Studeer op je beste studieplek
  
  Zoek uit waar je het best studeert: thuis, op kot, in de bib?
  Studeer jij liefst alleen of samen? Met of zonder muziek?
  → Iedereen is anders, kies de studieplek die het best bij je past.
  
  Laat je studieplek je concentratie ondersteunen:
  - ruim je bureau op
  - verwijder alle afleiders
  Meer tips rond concentratie in onze e-module Concentratie (website)
  
  
• Een vaste dagstructuur vergemakkelijkt het dagelijks studeren. Sta bijvoorbeeld elke dag op hetzelfde uur op, begin op een vast uur met studeren, neem steeds op hetzelfde uur (middag)pauze …
  • Ontdek waarom een studieroutine zinvol is (website)
  • Zo kan een blokdag eruit zien, afhankelijk van je stressniveau (website)
  • 10 tips voor een succesvolle, gevarieerde blokdag (filmpje, 2’)
    
    
• De dag voor je examen
  
  • Herhaal de leerstof en de moeilijkste oefeningen
  • Kijk na waar en om hoe laat het examen doorgaat
  • Zorg dat al je benodigdheden klaarliggen
  • Zet je wekker op tijd, voorzie voldoende tijd om op het examen te geraken
    
    
  • 10 tips de avond voor je examen (filmpje, 4’)
  • Check de do’s en dont’s op de avond voor je examen (website)
  • Waaraan te denken, de avond voor je examen? (infographic)

• Je examendag
  Als je de uren voor het examen nog graag studeert, herhaal dan de grote lijnen nog een keer.
  Nieuwe leerstof studeren vlak voor het examen is niet aan te raden.
  
  
  • 6 tips op de ochtend van je examen  (infographic)
  • 7 tips op de dag van je examen (website + filmpje, 1’)
  • Deze student toont hoe zijn examendag eruit ziet (filmpje, 7’)

• Blokken, hoe doe ik dat?

Tijdens de blok- en examenperiode ga je ‘blokken’: je verwerkt de leerstof grondig en studeert alles in.
Maar… hoe doe je dat?

• Maak de leerstof ‘blokklaar’

Tijdens de laatste lesweken maak je jouw leerstof klaar om te blokken:

• Groepeer alle leerstof per vak (nota’s, slides, papers, handboek, oplossingen van oefeningen)
• Verzamel ontbrekend materiaal (missende notities, oplossingen, …)
• Zorg dat je alle leerstof begrijpt, stel je vragen
• Maak je schema’s of samenvattingen af

Zo kan je tijdens de ‘blok’ ook meteen beginnen ‘blokken’.

Meer weten hoe je je tijdens de lesweken goed kan voorbereiden op de examens?
Check stap 1 tot 5 van de actieve studiemethode om je optimaal voor te bereiden op de blokperiode (website)

Tip
Zorg dat je voor elk hoofdstuk of elk hoorcollege een volledige inhoudstafel hebt.

Is er geen volledige inhoudstafel voorhanden? Stel er dan zelf eentje op. Dit gaat je goed van pas komen tijdens het blokken!

Meer info over het opstellen en gebruiken van een inhoudstafel van je leerstof (document)

• Memoriseer de theorie

Zoveel leerstof, zo weinig tijd … hoe krijg je alles in je hoofd?

• Gebruik de inhoudstafel 

Leg de inhoudsopgave naast je en gebruik ze als rode draad doorheen je leerstof. Het is de kapstok waar je de rest van de leerstof aan kan ‘ophangen’.

Studeren met de inhoudstafel heeft 3 grote voordelen:
1) je krijgt meer inzicht in de opbouw van de leerstof
2) je ontdekt makkelijker verbanden
2) je onthoudt de leerstof beter

Is er geen inhoudstafel voorhanden? Stel er dan zelf eentje op.

• Memoriseren, hoe doe je dat?
  Ga actief aan de slag met de leerstof:

• Leg de leerstof uit aan jezelf en controleer of je het kent
  Tip: hier komt de inhoudstafel handig van pas: probeer bij elke titel te vertellen wat je er nog over weet
• Controleer of je de belangrijke definities, formules, opsommingen vanbuiten kent
• Stel jezelf vragen bij de leerstof én beantwoord ze
• Bedenk zelf mogelijke toepassingen en originele voorbeelden van de leerstof
• …

Hoe vaker je de leerstof herhaalt, hoe beter die zich vastzet in je geheugen. Herhaal de leerstof ook eens in een andere volgorde.

Opgelet! De leerstof enkel herlezen heeft geen zin! Op die manier onthoud je nauwelijks extra informatie.

Meer tips over hoe je de leerstof kan memoriseren en herhalen, ontdek je in de e-module studiemethode, stap 6 (website)

• Stem je aanpak af op de eisen van het examen
  Wat moet je precies memoriseren? En hoeveel details moet je kennen?
  Dat hangt af van het examen.
  Ga na wat de docent precies verwacht en welk soort examenvragen er gesteld zullen worden.
  
  Specifieke studietips per examenvorm kan je hieronder nalezen in de tips per examenvorm (website)

• Test jezelf

Controleer of je de leerstof beheerst. Hoe kan je dat doen?

• Aan de hand van schema’s of je inhoudstafel
• Zelf nieuwe oefeningen oplossen
• Voorbeeldexamenvragen oplossen
  Meer info over hoe voorbeeldexamenvragen je kunnen helpen (website)

• Te laat begonnen?

Merk je dat je te weinig tijd hebt om alle leerstof nog te studeren voor het examen?
Misschien kunnen deze tips je helpen:

• 7 last-minute examentips (website)
• 5 last-minute tips in een infographic (infographic)
• 3 last-minute examentips van een studente (filmpje, 2’)

Het is zover! Je zit in het examenlokaal, je mag beginnen aan je examen.
Maar … hoe pak je dat best aan? Volg onze tips!

• Oriënteer je op het examen

Vóór je start met invullen van je examen:

• Lees de instructies: wat wordt er van je verwacht, hoe is de puntenverdeling …
• Check hoeveel vragen er zijn en controleer of je bundel volledig is
• Vul je naam in waar nodig
• Verdeel de beschikbare tijd over het aantal vragen. Reserveer ook tijd om na te kijken!
  Verdeel de beschikbare tijd per vraag met dit stappenplan (document)

• Makkelijke vragen eerst

Los eerst de makkelijke vragen op. Zo heb je die punten alvast verdiend.
De resterende tijd kan je dan gebruiken om grondig na te denken over de moeilijke vragen.

• Lees de vraag aandachtig

• Lees de vraag 2 keer: één keer snel, een tweede keer analytisch
• Duid kernwoorden aan in de vraag
• Splits lange vragen op in verschillende delen. Zo kan je elk onderdeel apart analyseren en beantwoorden

Deze tips helpen je een examenvraag goed te begrijpen (website)

• Gebruik je kladblad

• Om per vraag enkele kerngedachten neer te pennen
• Om je antwoord te structureren (wat wil je eerst vertellen, wat daarna, wat is je conclusie …)
• Om oplossingsstrategieën uit te proberen of berekeningen uit te werken

! Schrijf niet je hele antwoord uit op je kladblad, daar heb je de tijd niet voor.

• Blijf rustig

Nemen de zenuwen de overhand?

• Sluit je ogen even en adem een paar keer diep in en uit
• Ga op zoek naar de makkelijkste vraag en beantwoordt die alvast
  Schrijf een paar kernpunten op je kladblad

Meer info en tips over hoe je stress kan beheersen lees je in de e-module 'stress'.

• Kijk na
  

  Controleer voor je jouw examen indient:

• Heb je alle vragen ingevuld?
• Heb je effectief een antwoord gegeven op de vraag die werd gesteld?
• Is je antwoord duidelijk, volledig en correct geschreven?
• Zijn je berekeningen correct?
• Staan er nog schrijffouten?

Met deze 5 checks controleer je jouw antwoorden (website)
Zo vermijd je ‘domme fouten’ op een examen (filmpje, 5’)

• Lees de vraag grondig

Let op wat er precies gevraagd wordt en wat er van je verwacht wordt.

Zo analyseer je een examenvraag (filmpje, 1’)
Deze woorden verklappen je wat de docent precies van je verwacht (website)

Bedenk de grote lijnen van je antwoord voor je het opschrijft.
Een kladpapier is handig om kernwoorden te noteren en een structuur op te bouwen.

• Antwoord op de vraag

• Wees duidelijk en nauwkeurig in je beweringen
• Laat zien dat je de inhoud beheerst, de docent weet dat namelijk niet
• Beperk je antwoord tot hetgeen effectief gevraagd wordt
• Lees na: is jouw antwoord ook effectief een antwoord is op de gestelde vraag?
  Check of je op elk onderdeel van de vraag een antwoord hebt gegeven
  
  Deze tip helpt je bij het effectief antwoorden op de vraag (filmpje, 1’)

  ---

• Structureer je antwoord

Zorg voor een logische opbouw in je antwoord:

• Maak gebruik van alinea’s
• Verbind alinea’s op een logische manier met elkaar (ten eerste, daarnaast, tot slot …)
• Onderlijn kernwoorden in je antwoord, breng nummering aan waar nodig …
• Hou je aan de voorziene antwoordruimte

Deze extra tips kunnen je verder op weg helpen:

• Start met het herhalen van de vraag in je eigen woorden (filmpje, 1’)
• Gebruik de PEEL-opbouw: point - explanation - example - link (filmpje, 2’)
• Maak kennis met de PEEL-opbouw (website)
• Deze slideshow geeft je een concreet voorbeeld hoe je jouw antwoord kan opbouwen

  ---

• Schrijf duidelijk en leesbaar

Het zou jammer zijn als je punten verliest doordat de docent je handschrift niet kan ontcijferen.

Heb je dysgrafie?
Neem dan contact op met de zorgcoördinator, zij zoekt samen met jou naar oplossingen.

• Examen met essayvragen?

Bij essayvragen verwacht de docent dat je jouw antwoord omstandig uitschrijft.

• Alles over het oplossen van essayvragen (website)
• 5 richtlijnen om essayvragen op te lossen (filmpje, 9’)

• Wat moet je kennen?

Verwerk de leerstof op een actieve manier.  Vermijd het passief lezen van de cursus gericht op herkenning. Meerkeuzevragen kunnen peilen naar:

• Details, definities, opsommingen …
• Verbanden, toepassingen in nieuwe contexten
• Ook oefeningen kunnen gevraagd worden via een multiple-choice examen!

Ontdek de verschillende soorten multiple choice vragen en hoe je hierop voor te bereiden (website)

• Informeer je
  

Lees de instructies grondig zodat je weet welk ‘soort’ meerkeuze-examen je aflegt. Vb.

• Wordt er een correctie voor gissen toegepast?
• Is er verhoogde cesuur?
• Wordt er met zekerheidsgraden gewerkt?
• Is er slechts één antwoord correct, of kunnen er meerdere juiste antwoorden zijn?
  
  → Deze informatie bepaalt mee je examenaanpak:
• Als er geen giscorrectie wordt toegepast, kan je best alle vragen invullen, ook als je het antwoord niet zeker weet. Je hebt immers niets te verliezen.
  DOCIMO-examens zijn bijvoorbeeld examens zonder giscorrectie. Bij een DOCIMO-examen moet je voor elke examenvraag aangeven hoe zeker je ervan bent dat jouw antwoord correct is. De mate waarin jij jouw kennis kan inschatten, wordt meegenomen in de puntentelling.
  Weet je op een DOCIMO-examen helemaal niet zeker of jouw antwoord correct is? Vul dan een lage ‘zekerheidsgraad’ in.
• Als er wél giscorrectie is, vul je best enkel in wat je (redelijk) zeker weet, want voor elk fout antwoord worden er punten afgetrokken.
  Een examenvraag die je open laat (niet beantwoordt) levert je dan nul punten op, voor elke fout ingevulde vraag verlies je punten (vb. -0.25).
  Werk systematisch en in rondes, zoals hieronder beschreven wordt.

Gaat het om een online of on campus examen?

• On campus
  voorzie voldoende tijd aan het einde van het examen om je antwoorden over te brengen op het antwoordformulier.
  controleer voor je indient of je jouw antwoorden correct hebt overgebracht.
• Online
  bevraag je over de mogelijkheden van de software en stem je aanpak hierop af.
  vb. kan je vragen overslaan? kan je terugkeren naar een vorige vraag? kan je antwoorden verbeteren? …

• Werk in rondes

• Ronde 1: werk vraag per vraag af

Lees de vraag zeer aandachtig. Onderstreep sleutelwoorden in de vraag (vb. kernbegrippen, woorden als ‘altijd’, ‘niet’ …).
Lees de vraag daarna nog een keer en beantwoord ze, ZONDER naar de antwoordalternatieven te kijken.
Lees dan pas de antwoordalternatieven één voor één.

• • Antwoordalternatieven die duidelijk onjuist zijn, schrap je meteen
  • Weet je het juiste antwoord? Duid dit aan
  • Twijfel je tussen enkele antwoordalternatieven? Laat deze vraag dan voorlopig open, ga door naar de volgende vraag

Ontdek nog meer tips om meerkeuzevragen op te lossen (filmpje, 3’)

• Ronde 2: buig je over de overblijvende vragen

• Lees de opengelaten vragen nog een keer
• Weet je ondertussen het antwoord? Vul dit dan in
• Laat open wat je niet zeker weet

• Ronde 3: tellen en strategisch invullen

Tel hoeveel vragen je na deze tweede ronde hebt ingevuld: hoeveel punten levert dit je op?
Heb je nog ruimte om enkele vragen waarvan je niet zeker bent in te vullen? Als er correctie voor gissen wordt toegepast, is dit doorgaans niet aan te raden!

Oefen en maak kennis met de valkuilen van een meerkeuze-examen (website)

• Lees na, maar verbeter niet te veel

Lees de vragen en je antwoorden na.

• Ontdek je een telfout of krijg je een nieuw inzicht? Verbeter dan je antwoord
• Begin je plots te twijfelen: laat je oorspronkelijke antwoord staan, je eerste antwoord is meestal het beste

• Nog vragen?

Hier vind je de antwoorden op veelgestelde vragen over meerkeuze-examens  (website)

• Informeer je

Weet welk materiaal je op je examen mag gebruiken.
Mag je je handboek, eigen schema’s en notities gebruiken, of enkel je codex of een formularium? Mogen er markeringen in je materiaal staan?
Kan je zowel digitale bronnen als hard-copy materiaal raadplegen?

• Voorbereiding

• Studeer je leerstof zoals een gesloten boek examen. Focus op inzicht en memoriseer de belangrijkste zaken
• Zorg dat je snel informatie in je cursus kan terugvinden. Breng structuur aan aan de hand van de inhoudsopgave, aantekeningen en markeringen in de tekst, een trefwoordenlijst, een lijst met belangrijke namen en auteurs, post-its, schema’s ...
  Meer tips over voorbereiding voor een open boek examen in dit filmpje (3‘)

  ---

• Beheer je tijd

Verdeel de beschikbare tijd over de vragen. Houd je aan deze tijdsplanning.

• Zoek niet alles op in je boek

Probeer de vragen in de eerste plaats te beantwoorden uit je geheugen. Werk de grote lijnen van je antwoord uit op je kladblad. Zoek eventueel gericht enkele dingen op in je cursusmateriaal.

Let op: er is niet voldoende tijd om alles op te zoeken en volledig te herlezen in je cursusmateriaal.

• Vermijd letterlijk overpennen

Op open boek examens wordt er vaak gevraagd naar toepassingen, verbanden … Het letterlijk overpennen van passages uit je handboek is dan niet de bedoeling.

De belangrijke aandachtspunten bij een open boek examen samengevat (infographic)

• Informeer je

Hoe zal het examen verlopen?

• Krijg je voorbereidingstijd?
• Moet je je antwoord volledig uitschrijven zodat de docent het vervolgens kan nalezen en bijvragen stellen, of moet je slechts notities maken die voor jezelf (tijdens je mondelinge uiteenzetting) als leidraad dienen?

• Voorbereiding

Oefen vooraf op het mondeling uitleggen van de leerstof.
Bijvoorbeeld door tijdens het studeren de leerstof hardop aan jezelf of iemand anders uit te leggen, of door zelfbedachte examenvragen (én bijvragen) hardop te beantwoorden.

Meer tips over het voorbereiden van mondelinge examens (filmpje, 12’)

• Mondeling examen MET schriftelijke voorbereiding?

• Informeer je over de beschikbare voorbereidingstijd. Verdeel de tijd over de vragen. Houd de tijd goed in de gaten, want vaak is die beperkt
• Werk per vraag een beknopt antwoordschema uit met kernwoorden. Dit is je leidraad tijdens je mondelinge uiteenzetting
• Vermijd volzinnen, tenzij de docent dit heeft gevraagd (vb. als de docent eerst je antwoord naleest en vervolgens bijvragen stelt)
• Benut je mondelinge toelichting om aan te tonen dat je de de leerstof beheerst. Lees ook de tips onder ‘mondelinge uiteenzetting’

  ---

• Mondeling examen ZONDER schriftelijke voorbereiding?

• Neem even tijd om na te denken als je het antwoord niet onmiddellijk weet
• Herhaal eventueel de vraag hardop om jezelf wat extra denktijd te geven, of verwoord je gedachten (‘ik denk meteen aan …, maar … is hier ook aan gelinkt …’)
• Neem de tijd om te antwoorden. Merk je tijdens je antwoord dat je op het verkeerde spoor zit? Verbeter jezelf dan

  ---

• Mondelinge uiteenzetting

• Zorg voor een goede eerste indruk:

• Draag verzorgde kleding waarin je je op je gemak voelt
• Neem een zelfzekere houding aan: zet je rechtop en maak oogcontact met je docent
• verzorg je taalgebruik
  Deze tips geven UHasselt studenten over kledij voor mondelinge examens (filmpje, 2’)

• Vertel het antwoord in plaats van het af te lezen van je blad.
• Neem je tijd om te antwoorden, bouw je antwoord logisch op:

• Geef aan hoe je je antwoord zal opbouwen (bijvoorbeeld: ik zal eerst ingaan op … daarna … )
• Situeer eerst de vraag en je antwoord in het geheel van de cursus
• Antwoord vervolgens op een gestructureerde manier op de vraag
  Leg eventueel linken tussen de delen van de leerstof. Geef voorbeelden
  Eindig je uiteenzetting met een besluit waarin je jouw antwoord samenvat

• Panikeer niet door bijvragen (die zijn meestal van minder belang dan je hoofdvraag). Neem de tijd om rustig na te denken over je antwoord. Als je het antwoord echt niet weet, zeg dat dan gewoon, kraam geen onzin uit. Vraag eventueel om verdere toelichting bij de vraag
• Probeer je niet van je stuk te laten brengen door de gezichtsuitdrukking of houding van de docent. Bepaalde reacties van de docent hebben niet noodzakelijk iets te maken met je antwoord
• Dit filmpje voorziet je van nog wat extra tips voor je mondelinge uiteenzetting (9‘)
• Lees hier de belangrijkste tips bij een mondeling examen (website)

• Voorbereiding 

• Zorg dat je de theoretische begrippen, die je kunnen helpen bij het oplossen van de oefeningen, goed beheerst
• Maak een formularium, dat kan overzicht bieden
• Bereid je voor door zelf oefeningen te maken en vraagstukken op te lossen (zonder eerst naar de oplossing te kijken!)
• Maak oefeningen van verschillende hoofdstukken door elkaar

Meer tips bij het studeren voor een examen met oefeningen (website + filmpje, 5’)

Opgelet! Verwacht je niet aan exact dezelfde oefeningen als in de cursus. Vaak wordt er op het examen getest of je net een stapje verder kan gaan en een nieuw soort oefeningen kan oplossen.

• Bestudeer de vraag aandachtig

Begin met de vraag een eerste keer te lezen. Schrijf je eerste bedenkingen, formules … op een kladblad.
Lees de vraag vervolgens nog een keer en analyseer de opdracht op een systematische manier:

• Wat is gevraagd?
• Wat is gegeven?
• Wat ga je doen?
• Doe het!
• Controleer
• Ga op je stappen terug als het niet klopt

Dit stappenplan kan van pas komen bij het oplossen van nieuwe oefeningen.

• Denk ruim

De methode die je kunt gebruiken, volgt vaak uit de gegevens. Beperk je niet tot wat er staat, ga na wat je weet uit het verleden (voorkennis) om de gegevens verder aan te vullen.
Blijf niet bij één oplossingsstrategie, er kunnen meerdere wegen zijn om tot een oplossing te komen.

• Houd overzicht

Schrijf eventueel wat je al zeker weet op een apart blad en je berekeningen, bedenkingen en krabbels op een ander blad, zo blijft het overzichtelijk en verklein je de kans op onnauwkeurigheden.

• Weet je het antwoord echt niet?

Noteer dan enkele principes of formules die je zou gebruiken. Soms sprokkel je op die manier toch enkele punten.

• Examen wiskunde?

Check deze tips voor wiskunde-examens (infographic)

• Informeer je

Verzamel info over het verloop van het examen:

• In welke omgeving zal het examen doorgaan (Blackboard, Toledo, Docimo …)?
• Wat zijn de mogelijkheden binnen deze omgeving (kan je teruggaan naar een vorige vraag, kan je jouw antwoorden corrigeren, is er een elektronische wacht- en voorbereidingsruimte bij mondelinge examens …)?
• Is er elektronisch toezicht tijdens het examen en zo ja: op welke manier (via lockdown browser, via Google Meet …)?
• Hoe moet je het examen indienen?
• Wat te doen bij technische problemen, wie kan je dan contacteren? Noteer alvast het telefoonnummer!
• Om hoe laat dien je je aan te melden voor het examen?

Deze checklist helpt je bij het verzamelen van de nodige info voor je online examen (website)

• Voorbereiding 

Een online examen van thuis uit afleggen, vraagt om wat voorbereiding:

• Maak, indien mogelijk, een proefexamen in de examenomgeving
• Breng je pc in orde: installeer en test de nodige software, laad je laptop op, check je WIFI en camera, zorg voor een headset/oortjes, open de aangegeven browser …
• Laat je examenomgeving thuis er zoveel mogelijk uitzien als een examensituatie op de campus: leg enkel op je bureau wat je nodig hebt (schrijfgerief, kladpapier, water …), verwijder alle afleiding uit je onmiddellijke omgeving, zet je gsm uit, breng je huisgenoten op de hoogte zodat je niet gestoord wordt …
• Zorg dat je tijdig inlogt, soms wordt er van je verwacht dat je een kwartier voor de start van het examen online aanwezig bent

Geen ideale omstandigheden voor je online examen thuis af te leggen?

• Heb je thuis geen rustige plek om je online examen goed te kunnen afleggen? Je kan een aanvraag doen om je online examen op de campus af te leggen. Meer informatie over hoe je deze faciliteit kan aanvragen kan je hier nalezen
• De sociale dienst biedt gratis uitleenlaptops aan voor studenten die tijdelijk geen laptop hebben. Het aanvraagformulier vind je in je digitale studentendossier
• Geen stabiele internetconnectie? Er bestaan de mogelijkheid om voor een jaar een gratis internetverbinding aan te vragen van 40GB per maand van Proximus via UHasselt. Neem hiervoor contact op met je studiebegeleider of de sociale dienst

  ---

• Tijdens het examen

In geval van elektronisch toezicht: volg de richtlijnen nauwgezet

• Bij technische problemen: panikeer niet, breng de docent of helpdesk onmiddellijk op hoogte (telefonisch of via e-mail), maak indien mogelijk een screenshot van scherm …
• Let erop dat je jouw examen correct indient, controleer nog even of het indienen gelukt is voor je jouw laptop afsluit

Deze infographic geeft je een snel overzicht van de belangrijkste aandachtspunten

Meer info over de aanpak van een online examen in dit filmpje (8’)

• Klaar met je examen? 

Fijn! Laat het afgelegde examen achter je:

• Blijf niet hangen rond het examenlokaal, dat kan storend zijn voor studenten die nog bezig zijn
• Vergelijk je antwoorden niet met die van medestudenten en zoek niets meer op in je cursus, dat heeft geen zin en kan je onzeker maken of demotiveren
• Neem voldoende pauze voor je begint te studeren voor je volgende examen. Doe iets ontspannends, spreek bijvoorbeeld af om samen te eten met vrienden of familie, ga sporten, kijk een serie …
  Als je voldoende tijd hebt in je planning, is niet altijd nodig dezelfde dag al te beginnen studeren voor je volgende examen. Leg je studiemateriaal al klaar en ruim op, zo kan je de volgende dag meteen vlot starten

  ---

• Examenresultaten gekregen?

Leer eruit: ga na wat je goed hebt gedaan, en wat je een volgende keer anders wil aanpakken.

→ Ga je examens inkijken
Je mag je examenkopij inkijken en feedback vragen aan de docent, tot 7 kalenderdagen na de bekendmaking van de resultaten. Maak hier gebruik van, ook als je geslaagd bent en toch een hoger cijfer had verwacht.
Ga tijdens het inkijkmoment na:

• Of je bepaalde delen van de leerstof nog onvoldoende beheerst
• Of je vooral meer moet inzetten op de theorie of de toepassingen
• Of je punten hebt verloren door ‘domme fouten’ (telfouten, schrijffouten …)
• Of je antwoordstrategie anders moet
• …

Vraag feedback aan de docent: wat kan je een andere keer nog beter aanpakken?

→ Bespreek je resultaten met je studie(loopbaan)begeleider

• Maak een afspraak met je studieloopbaanbegeleider om je resultaten te bespreken, te bekijken wat dit voor jouw studietraject betekent en welke acties je kan ondernemen, en als je met vragen zit over bindende voorwaarden en leerkrediet
• Maak een afspraak met je studiebegeleider om je studie-aanpak (studiemethode, planning, concentratie, motivatie …) of twijfels over je studiekeuze te bespreken

Stress tijdens examens is normaal. Gezonde spanning doet je zelfs beter presteren. Hou het studeren gezond, dan hoeft stress geen probleem te zijn!

Zo zorg je ervoor dat je in balans blijft:

• Ontspanning & pauzes

Wist je dat…
Ontspanning en pauzes je helpen om:

• Stress de baas te blijven
• Je energieniveau op peil te houden
• Je concentratie en geheugen te bevorderen

Lees meer over het belang van pauzes en hoe je ze kan invullen in onze e-module (website)
Ontdek de ingrediënten van een ideale study-break (website)

• Gezond eten & slapen
  

Gezond eten, voldoende water drinken en een goed slaapritme helpen je de blok- en examenperiode door te komen!

Wist je dat …

• Een nachtje doordoen geen goed idee is? Lees hier de do’s & don’ts de nacht voor je examen (website)
• Wat tijd om ‘uit te bollen’ helpt om je brein tot rust te laten komen en zo de kans verhoogt op een betere nachtrust? Voorzie daarom minimaal een uur tussen het eind van je studeren en gaan slapen.
  Lees hier al onze tips voor een een gezonde geest in een gezond lichaam (website)

  ---

• Anders omgaan met piekergedachten

Heb jij soms ook last van piekergedachten?
Denk je vaak dingen als “ik ga het nooit kunnen”, “wat als ik niet ga slagen” …?

Ontdek tal van tips om piekerengedachten aan te pakken in onze e-module (website)

• Wat bij een black-out?!

Je hebt goed gestudeerd, maar op het examen lijkt plots alle leerstof “weg”, je weet niets meer.

• Hoe voorkom je een black-out?

Je kan een black-out voorkomen door je goed voor te bereiden op het examen:

• Begin tijdig met te studeren
  check het onderdeel ‘blok- en examenplanning’ voor handvaten
• Studeer grondig
  grondig studeren? dit stappenplan helpt je op weg (website)
• Neem genoeg ontspanning
  hoe en wanneer ontspannen, dat ontdek je hier (website)
• Slaap voldoende
  hoeveel moet je slapen? wat als je slaapproblemen hebt? je leest er alles over in onze e-module ‘Gezonde geest in gezond lichaam’ (website)

Probeer je stressniveau onder controle te houden, dat verminderd de kans op een blackout.

• Verminder je stressniveau voor en tijdens het examen met deze tips (website)
• Zo zorg je ervoor dat je ontspannen aan je examen begint (filmpje, 8’)
• Leer meer over stress en hoe het te voorkomen op je examen (infographic)

• Wat als je toch een black-out hebt?

Probeer de spanning te laten zakken.Deze tips kunnen je hierbij helpen:

• Las een pauzemoment in om jezelf tot rust te laten komen.
  Kijk bijvoorbeeld even weg van je examen en let op je ademhaling.
  Of pas deze anti-black-out-oefening toe (filmpje, 4’)
• Verleg je focus naar concrete dingen hier en nu.
  Denk bijvoorbeeld: ‘welke dag is het vandaag?’, ‘welke kleren heb ik aan?’, ‘hoe ziet de ruimte eruit waar ik ben?’ …
• Sla deze vraag over en ga naar een andere vraag die je wel kan beantwoorden
  Als je terug komt bij de de huidige vraag: lees ze rustig en grondig
• Zoek niet naar wat je niet weet, focus op dingen die je wel weet en met de vraag in verband kan brengen (bv. met welk hoofdstuk kan deze vraag samenhangen?)

Lees hier meer over black-outs en hoe je ermee kan omgaan (document)
7 tips bij paniek op een examen (infographic)
Zo ga je om met een black-out op een examen (filmpje, 7’)

• Je staat er niet alleen voor!

Is het moeilijk om in balans te blijven?
Blokkeert stress je?

Maak een afspraak met een van de studentenpsychologen of met je studiebegeleider voor een gesprek.

Tijdens examenperiodes van januari en juni kan je buiten de kantooruren ook terecht bij Teleblok voor een gesprek (telefonisch of via chat).

• Zelf aan de slag gaan

Deze website gaf je heel wat tips om je blok- en examenperiode aan te pakken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen’ en volg het stappenplan.
   Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over hoe je verschillende soorten examenvragen kunt oplossen en hoe je je kunt voorbereiden op de examens in onze jaarlijkse infosessies. 
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Graag wat individueel advies bij het opstellen van je examenplanning? Wil je in een individueel gesprek graag bespreken hoe je bepaalde examens het best aanpakt?
→ Maak dan snel een afspraak met de studiebegeleider van jouw opleiding.

Concentreren kan je leren.

Geconcentreerd studeren, dat is kiezen om je op je studiemateriaal te focussen en andere prikkels te negeren. Dit vraagt energie. En die energie kan op geraken. Op tijd pauzeren en je energie slim gebruiken is aangewezen.

• Lees meer over hoe concentratie werkt in je brein (website)
• Krijg meer inzicht in aandachtsprocessen (filmpje, 6’)
• Ontdek met deze test hoe jouw aandacht werkt (website + filmpje, 3.30’)

Wil jij je graag beter concentreren?

Volg dan ons vierstappenplan!

• Meet je concentratiespanne

Hoe lang kan jij je aan één stuk concentreren op een bepaald vak of een bepaalde taak? Op welk moment van de dag is jouw focus het sterkst?
Meet het!

• Waarom moet je weten hoe lang jij je kan concentreren? (filmpje 2’ + website)
• Meet je concentratiespanne (pdf, 71 KB) (werkblad)
• Ontdek jouw dagelijkse focusmomenten (werkblad)

• Studeer volgens je aandachtsspanne

Maak je studietijd net zo lang als je concentratiespanne. Las daarna een (korte) pauze in om wat nieuwe energie te tanken.

• Lees meer over het effect van pauzes op je concentratie (website)
• Of zie het effect van pauzes in één oogopslag (afbeelding)
• Tip van een Uhasselt-studente (filmpje, 1’)

Perfect pauzeren en studeren: je ontdekt er alles over in onze e-module

• Ben je ondergestimuleerd (vb. verveeld, moe, snel afgeleid, …) of
• overgestimuleerd (gestresseerd, angstig, in paniek, …)

→ dan zit je niet in je ‘focus zone’ en is concentreren moeilijk.

Als je net genoeg geprikkeld bent, kom jij in je ‘focuszone’, waarin je je optimaal kan concentreren. Dit noemt men ook de Yerkes-Dodson wet.

• Ontdek het verband tussen spanning en concentratie in één oogopslag (afbeelding)
• Maak kennis met de Yerkes-Dodson wet (filmpje, 2’)
• Lees meer over het verband tussen spanning en concentratie (website)
• Met deze tips blijf je in jouw focus-zone (website)
• Leen het boek ‘De focus zone’ (te vinden in de universiteitsbibliotheek)

Een goede studie-aanpak ondersteunt je concentratie.
Lees onderstaande tips en noteer wat jij wil uitproberen.
Test uit en evalueer het effect op je concentratie.

• Lok je aandacht naar de juiste prikkels

• Maak komaf met afleiders

Interne en externe afleiders liggen vaak aan de basis van concentratiemoeilijkheden.
Ze leiden je aandacht (ongemerkt) af van je studie.

• Met deze 45 tips maak je komaf met afleiders (website)
• Beslisboom om afleiders te elimineren (schema)
• Focussen zonder afleiding: je leert het in dit filmpje (filmpje 9’)
• Tip van een UHasselt-student (filmpje, 1’)

• Studeren met muziek?

Studeren met muziek op de achtergrond helpt sommige studenten om zich beter te concentreren.

Let wel op dat de muziek zelf je niet afleidt! Klassieke muziek of andere instrumentale muziek zijn de beste keuzes. Vermijd gebabbel op de achtergrond (vb. radio) of songteksten, die kunnen je afleiden.

• Lees meer over studeren met muziek (website)
• Of bekijk dit filmpje over studeren met muziek (6’)

• Laat de juiste dingen opvallen

Lok je aandacht naar je studiemateriaal:

• Zorg voor een goede bureaulamp
• Markeer belangrijke zaken
• Leg enkel je studiemateriaal op je bureau

• Houd digitale media onder controle

Digitale media zijn de grootste afleiders tijdens het studeren. Facebook, twitter, instagram, youtube, whatsapp, tiktok, noem maar op … allemaal vechten ze om jouw aandacht. En er is grote kans dat je studieboeken de strijd vaak verliezen.

Hoe komt dat?

• Ontdek waarom je verslaafd bent aan je smartphone (filmpje, 6’)
• Lees waarom digitale afleiding zo verleidelijk is (website)
• Heb je last van ‘fear of missing out’ (FOMO)? (filmpje, 3’)

Is het mogelijk aan digitale afleiding te weerstaan? Tuurlijk!

Zo zorg je dat jij de baas blijft over je tijd en focus:

• Verminder de prikkels en verbeter je concentratie: ga de uitdaging aan (TEDx talk, 15’)
• Of kies één van deze 6 uitdagingen om je smartphone gebruik te verminderen (website)
• Probeer één van deze 16 apps om websites en apps te blokkeren (website)
• Ontdek nog meer tips om je digitale afleiding te vermijden (website)

• Creëer een study-zone 

• Laat je studieplek je concentratie ondersteunen.
  Kies bewust waar je studeert en richt je studieplek slim in zodat ze je concentratie bevordert.

• Inspiratie, voor- en nadelen per studieplek (website)
• Tips om thuis een goede studieplek in te richten (filmpje, 3’)
• 10 tips voor de ideale werkplek (infographic)
• Studeren op de campus? Vind hier de studeerlocaties

• Installeer routines en rituelen om in jouw study-zone te komen.

Terugkerende routines en rituelen brengen je in de juiste stemming om te studeren.

• Check dit voorbeeld van een studie-routine (afbeelding)
• Probeer deze tips voor het installeren van routines (filmpje, 9’)

Wist je dat …
… zien studeren, doet studeren?
Daarom is samen studeren, bijvoorbeeld in de bibliotheek, voor veel studenten een grote hulp. Check deze 5 voordelen van samen studeren (website).

• Werk aan je time management-skills

Concentratieproblemen en gebrekkig timemanagement gaan vaak hand in hand.
Volg deze tips en verbeter je concentratie.

• Studeer OF pauzeer, maar niet tegelijk 

Je kàn geen 2 dingen tegelijkertijd goed doen.

Multitasken bestaat niet, monotasking is dus de boodschap.
Vermijd dat ontspanning en studiemomenten door elkaar heen lopen. Chat niet terwijl je studeert, probeer niet te studeren tijdens het TV-kijken.

• Waarom multitasking niet efficiënt is maar toch zo verleidelijk  (filmpje, 4’)
• Meer over multitasking en waarom het niet werkt (filmpje, 5’)
• Bekijk dit voor je gaat multitasken (infographic)
• Meer info en tips voor monotasking (website)

Een planning kan je helpen om studie- en ontspanningsmomenten duidelijk af te bakenen. Ontdek alles over studieplanning in onze e-module studieplanning (website).

• Neem op tijd een powerbreak of mini-pauze 
  

Mini-pauzes zijn energieleveranciers voor je concentratie. Ga na welke powerbreak op welk tijdstip voor jou werkt.

• Lees meer over het nut van mini-pauzes (website)
• Doe nu meteen een sportieve powerbreak (filmpje, 4’)
• Neem 3 minuten adempauze om te mediteren met audiobegeleiding (audio, 3’)

• Stel jezelf korte termijn doelen

Concentreren lukt makkelijker als je een concreet doel hebt, duidelijk afgebakend in de tijd.Zet jezelf voor je begint te studeren dus een concreet, haalbaar doel. Maak de drempel niet te groot.

vb. 30 minuten studeren zonder op je smartphone te kijken
vb. voor de middag x-aantal oefeningen voorbereiden
→ Doel behaald? Pauze verdiend :)

• Deze UHasselt-student werkt met to-do lijstjes (filmpje, 1’)
• Wil je ook aan de slag met to-do lijstjes? Check onze e-module ‘efficiënt werken met to-do lijstjes’ (website)

• Combineer bovenstaande tips met de pomodoro-techniek

De pomodoro-techniek ondersteunt je concentratie aan de hand van een vast ritme:

blokken van 25 minuten ononderbroken studietijd,
gevolgd door een korte pauze van een vijftal minuten.

Interesse gewekt?

• Ontdek hoe de pomodoro-techniek werkt (filmpje, 2’)
• Maak kennis met de finesses van de pomodoro-techniek (website)
• Of check deze visuele samenvatting (infographic)

Graag meer info over timemanagement? Neem een kijkje in onze e-module ‘studieplanning’ (website).

• Studeer actief

• Actieve studie-aanpak

Het passief doorlezen van de leerstof, daar kan haast niemand de aandacht bij houden.

Dus DOE iets, wees actief tijdens het studeren.

Bijvoorbeeld:

• Noteer tijdens de les
• Maak mindmaps of schema’s tijdens het lezen
• Vertel de leerstof per slide of paragraaf na in je eigen woorden
• Stel jezelf vragen bij de leerstof (bedenk én beantwoord zelf je examenvragen)
• Zoek eigen voorbeelden, pas de leerstof toe op de actualiteit
• …

• 5 manieren om actief te studeren (website)
• Wat kan je doen tijdens één uur actief studeren? (infographic)
• Zo werkt actief studeren voor een UHasselt-student (filmpje, 1’)

• Wissel af

Afwisseling voorkomt verveling en afdwalende gedachten.
Dus wissel af tussen:

• Theorie verwerken en oefeningen maken
• Verschillende soorten vakken of oefeningen
• Verschillende studie-technieken (lezen, tekenen, schematiseren, overleggen met anderen, hardop studeren, oefeningen maken, …)
• Studie-uren en ontspanning

Deze UHasselt-student wisselt haar studiemethode graag af (filmpje, 1’)

• Meer info over het studieproces en hoe dit actief aan te pakken?

Check onze e-module studiemethode (website)

• Volg je concentratie cyclus

Je concentratie bouwt zich op tijdens een studieblok. Je kan jouw studie-activiteiten daarop afstemmen.
Krijg inzicht in je concentratie cyclus tijdens het studeren (document)

• Houd je motivatie op peil

Concentratie en motivatie hangen sterk samen, dus motiveer jezelf.

• Zo kan je jezelf motiveren (website)
• 5 tips voor een betere studiemotivatie (filmpje, 13’)
• 16 motivatietips opgelijst (infographic)
• Check deze motivatie-tips van studenten (website)
• Lees leer over motivatie (pdf, 54 KB) (document)

• Gezond eten, drinken, slapen en bewegen

Een gezonde geest woont in een gezond lichaam.

• Te weinig slaap
• Te weinig water drinken
• Ongezond eten
• Te weinig beweging

… kunnen een goede concentratie verhinderen.

Met deze simpele aanpassingen in je levensstijl, verbeter je jouw concentratie (e-module)

• Pieker je vaak? Maak je je zorgen?

Als je niet goed in je vel zit, je zorgen maakt of piekert, kan dat je concentratie bemoeilijken. Piekergedachten en zorgen zijn een interne vorm van afleiding.
Waak dus over je mentale gezondheid!

• Stoppen met piekeren doe je zo (website)
• Zo kan je omgaan met stress (website)
• Maak een afspraak met één van onze studentenpsychologen

Je concentratiespanne verlengen? Dat kan!
Je hersenen zijn immers plastisch, je kan jezelf leren je langer te concentreren.

• Zo train je jouw focus (filmpje, 3’)
• Maak kennis met 3 manieren om je concentratie te trainen (website)

• Ook meditatie en mindfulness verbeteren de concentratie

• Lees meer over de gunstige effecten van meditatie en mindfulness op je brein (website)
• Ontdek enkele simpele mindfulness-oefeningen die de concentratie verbeteren (website)
• Start met meditatie (infographic)
• Starten met meditatie? Volg deze 5 stappen (website)
• Kies uit 7 manieren om te mediteren (filmpje, 12’)
• Mindfulness en meditatie-oefeningen (audiotracks)

• Gaan je concentratieproblemen verder dan enkel je studies?
  Heb je bijvoorbeeld ook moeite om je te concentreren op een leuk boek, een film of een gesprek?
• Heb je moeite om je te organiseren?
  Ben je bijvoorbeeld slordig, vergeetachtig, heb je moeite met tijdsinschatting, ...
• En waren bovenstaande kenmerken er al in je kindertijd?

→ Deze symptomen kunnen wijzen op een concentratiestoornis zoals:

• ADD (Attention Deficit Disorder)
• ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)

• Twijfel je of jij een concentratiestoornis hebt?

• Deze brochure geeft je meer info over AD(H)D

Op onderstaande websites kan je je verdiepen in AD(H)D:

• www.adhd-traject.be/nl
• www.geestelijkgezondvlaanderen.be/adhd
• www.zitstil.be
  
  
• Leen het boek: ‘Aan de slag met ADHD’ in de universiteitsbib
• Bekijk deze getuigenis van iemand met ADHD (filmpje, 17’)

• Wil je te weten komen of jij al dan niet AD(H)D hebt? Of heb je reeds een diagnose?

→ Neem contact op met de zorgcoördinator, Els Swijns (faciliteiten@uhasselt.be).

• Zij kan je verwijzen naar diagnostische centra in je buurt
• Je kan met haar de ondersteuningsmogelijkheden tijdens je studies aan UHasselt bespreken, bijvoorbeeld a.d.h.v. onderwijs- en examenfaciliteiten.

• Zelf aan de slag gaan

Op deze website kon je heel wat ideeën opdoen om je concentratie te verbeteren. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen’ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over concentratie en hoe je het kan bekomen in onze jaarlijkse infosessies. In de aansluitende workshop kan je bovendien een persoonlijk plan van aanpak uitwerken.
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek jouw valkuilen vinden en ontdekken en wat jij kan doen om je concentratie te verbeteren?
→ Maak dan snel een afspraak met de studiebegeleider van jouw opleiding.

Soms gaat het studeren moeilijk omdat je ‘er geen zin in hebt’. Je voelt je lusteloos, niet gemotiveerd, hebt nergens zin in. Of je wilt net allerlei andere dingen doen, zolang het maar niet studeren is. Op zo’n moment kan zelfs opruimen aantrekkelijk in de oren klinken.

Hoe sterk je op een bepaald moment gemotiveerd bent voor je studies, hangt af van een heleboel factoren. Sommige factoren zijn persoonsgebonden (vb. zelfvertrouwen, capaciteiten, …) andere omgevingsgebonden (handboek, docent, vrienden, …).

Het is niet omdat je globaal gezien een goede studiemotivatie bezit, dat je op elk moment even sterk gemotiveerd bent om te studeren. Je motivatie is onder andere afhankelijk van de tijd die je nog rest voor je examens, de andere activiteiten die je op een bepaald moment kan ondernemen, het vak dat voor je ligt, je zelfvertrouwen, enzovoort.

Men kan een onderscheid maken tussen twee soorten motivatie: intrinsieke en extrinsieke motivatie.

• Intrinsieke motivatie is een motivatie die van binnenuit, uit jezelf, komt. Je bent intrinsiek gemotiveerd voor een activiteit omdat je de activiteit op zich graag doet.

Bijvoorbeeld: je pokert omdat je grààg pokert, omdat je het een fijn spel vindt. Of je studeert omdat je graag studeert, omdat het je interesseert, omdat je graag meer wil weten en kunnen.

• Extrinsieke motivatie is een motivatie die van buitenaf komt. Je bent extrinsiek gemotiveerd voor een activiteit omwille van de leuke gevolgen die deze activiteit met zich meebrengt, omwille van de beloning die eraan vast hangt, maar die niet inherent verbonden is met de taak. Je kan ook extrinsiek gemotiveerd zijn voor een activiteit om straf te vermijden.

Bijvoorbeeld: je pokert omwille van het geld dat je ermee kan winnen. Of je studeert omdat je dan een auto krijgt van je ouders, of omdat je met je diploma wil opscheppen bij je vrienden. Of je maakt oefeningen om tijdens het werkcollege geen negatieve opmerking te krijgen van de docent.

Je bent natuurlijk niet énkel intrinsiek of énkel extrinsiek gemotiveerd. Je kan op een bepaald moment bijvoorbeeld gemotiveerd zijn om te studeren omdat je graag die auto krijgt én omdat je het vak interessant vindt.

Je totale motivatie op een bepaald moment voor een bepaalde activiteit is dus een som van de intrinsieke en de extrinsieke motivatie voor die activiteit.

Je kan bijgevolg je totale motivatie verhogen door één van de twee motivaties te verhogen.

Enkele manieren waarop je jouw motivatie kan verhogen:

• Intrinsieke motivatie verhogen

• Ga op zoek naar raakvlakken tussen de leerstof en je interessedomeinen
• Zoek wat er wél interessant is aan een saai vak
• Betrek de actualiteit en situaties uit je dagelijks leven bij je leerstof
• Stel jezelf na het lezen van de inleiding een aantal vragen die je wil kunnen beantwoorden na het bestuderen van het hoofdstuk
• Maak voor jezelf een quiz op basis van de leerstof
• Tracht de relevantie van het opleidingsonderdeel voor je latere beroep te zien
• Hoe je intrinsieke motivatie verhogen?

• Extrinsieke motivatie verhogen

Beloof én geef jezelf beloningen als je de geplande studieactiviteiten uitvoert of vooraf gezette doelen bereikt. Je kan jezelf op verschillende manieren belonen en je kan dit belonen heel breed opvatten, bijvoorbeeld:

• Een item schrappen op je to-do lijstje
• Jezelf bemoedigend toespreken (vb. ‘goed gedaan!’, ‘proficiat, ik heb mijn doel bereikt!’)
• Jezelf trakteren op een ijsje/ een smoothie/ een warme kop chocola/ fruitsla/ …
• Een gezellig (telefoon)gesprek met een vriend(in)
• Je e-mail of facebook checken
• Een sms'je beantwoorden
• De krant lezen
• De lange zomer (zonder herexamens) in je achterhoofd houden
• Jezelf voorstellen wat je dan allemaal zal kunnen doen
• Een moeilijk of saai vak afwisselen met een makkelijker of interessant vak

Ga op zoek naar wat jou beloont, wat jou kan motiveren om op een bepaald moment te beginnen studeren of nog even door te gaan met studeren. Beloningen motiveren meestal het best als je hen ook meteen na de (studie)activiteit geeft.

Jezelf extrinsiek motiveren via beloningen werkt natuurlijk enkel als hier consequent in bent: geef jezelf de beloning ook echt nadat je de activiteit goed hebt afwerkt, en geef ze niet als je ze niet verdiend hebt!

Studenten studeren meestal grondiger en onthouden de leerstof beter als ze vooral intrinsiek gemotiveerd zijn. Verlies je intrinsieke motivatie dus niet uit het oog!

Je bent nooit slechts voor één activiteit gemotiveerd. Meestal ben je op een bepaald moment voor verschillende zaken gemotiveerd. Er zijn dan wat men noemt ‘concurrerende motivaties’. Je bent gemotiveerd voor je studies (= studiemotivatie), maar ook voor bijvoorbeeld de sportclub of de jeugdbeweging. Of om uit te gaan met je vrienden en een fijne studententijd te beleven.

De sterkte van je motivatie voor een bepaalde activiteit op een bepaald moment, wordt bepaald door drie factoren:

• de aantrekkelijkheid van de activiteit, de mate waarin je de activiteit fijn of nuttig vindt
• de kans dat je de activiteit met succes zal uitvoeren, de kans op slagen
• de tijd die je nog verwijderd bent tot je doel, de tijd verwijderd tot succes of beloning

  ---

• Op welke manier kan je jouw studiemotivatie opkrikken

• Aantrekkelijkheid van de activiteit verhogen

Probeer het studeren aantrekkelijker te maken door bijvoorbeeld:

• Je studieplaats gezellig in te richten zodat je er graag vertoeft
• Je studieactiviteiten af te wisselen: blok geen hele dag woordjes Frans, maar wissel af tussen theorie blokken, oefeningen maken, teksten lezen, voorbeeldexamenvragen oplossen, …
• Jezelf uitdagende maar haalbare korte termijn doelen op te leggen die bijvoorbeeld op het einde van de week gehaald moeten worden
• Jezelf doelen te stellen op lange termijn en vervolgens een effectieve route uit te stippelen die naar dit doel leidt
• Je intrinsieke en extrinsieke motivatie op te krikken (zoals in het voorgaande tabblad werd beschreven)
• Een plan van aanpak te ontwikkelen voor elk vak (hoe ga je de leerstof verwerken: schematiseren? Leren van slides? Leren van nota’s?, …)
• Actief te studeren : beperk je niet tot het passief lezen van de leerstof, maar doe er iets mee: in eigen woorden herformuleren, schematiseren, samenvatten, eigen voorbeelden zoeken, …
  Meer tips over actief studeren vind je bij het thema 'Studiemethode'
• De relevantie van het opleidingsonderdeel proberen te zien en de leerstof te linken aan je interesses, de actualiteit, je latere beroep, …
• Regelmatig en met regelmaat te studeren: leerstof niet laten opstapelen en voldoende pauzes nemen (studeer niet tot je écht niet meer kan, maar pauzeer op regelmatige tijdstippen zodat je daarna ook graag weer begint) (raadpleeg hieromtrent ook het thema 'Studieplanning')
• De ‘concurrerende motivaties’ te beperken. Als er minder alternatieven zijn, wordt studeren vanzelf aantrekkelijker. Indien je té veel hobby’s hebt, kan je overwegen er eentje te laten vallen. Scherm andere leuke activiteiten af tijdens het studeren (vb. zet je gsm, facebook, … af, zodat je geen uitnodigingen voor andere activiteiten kan krijgen, breng je omgeving op de hoogte van je studiemomenten zodat men je met rust laat, …)

  ---

• Kans op succes verhogen

Er is zowel een objectieve als een subjectieve kans op succes. De objectieve kans op succes is bijvoorbeeld de slaagkans of het slaagpercentage voor een bepaald vak. De subjectieve kans op succes is het de kans die jij jezelf geeft om te slagen, het geloof in jezelf en in het feit dat je kan slagen.

De objectieve kans op succes verhogen kan je als volgt doen:

• Regelmatig studeren: een concrete en realistische planning opstellen en naleven (raadpleeg ook het thema Timemanagement) Door regelmatig te studeren, zal je bovendien het gevoel hebben dat je de leerstof beter beheerst, waardoor je ook liever studeert (je doet graag waar je goed in bent), dus de aantrekkelijkheid van de taak en de intrinsieke motivatie worden hierdoor groter.
• Zelfkennis ontwikkelen (zoek eens uit: hoeveel bladzijden kan je per uur verwerken?, in welke vakken ben je goed en welke vind je moeilijker?, …)
• Je kennis controleren (probeer de leerstof in je eigen woorden met gesloten boek na te vertellen, maak oefeningen, los voorbeeldexamenvragen op, …)

De subjectieve kans op succes, het geloof in je eigen kunnen, kan je verhogen door:

• Je successen aan jezelf toe te schrijven en jezelf ervoor te belonen (zeg: ‘dat heb ik goed gedaan!’ en niet: ‘ik heb gewoon geluk gehad’)
• Niet zwart-wit te denken (zeg: ‘ik sta een uurtje achter op mijn planning, maar als ik nu begin te studeren, lukt het me vast wel om het in te halen’ en niet: ‘ik kan gewoon niet studeren… mijn planning loopt nu al in het honderd’)

  ---

• Tijd tot het bereiken van je doel verkleinen

Als je doel nog ver in de tijd van je verwijderd is, zal je weinig motivatie voelen om gedragingen te stellen om dit doel te bereiken. Het is een kunst om dit lange termijn doel (vb. behalen van het diploma) te vertalen naar doelstellingen die dichter bij zijn in de tijd.

Enkele suggesties:

• Stippel een route uit naar je lange termijn doel door het zetten van tussentijdse doelstellingen. Deel je lange termijn doel op in een aantal tussenstappen die je achtereenvolgens wil bereiken.
• Vertaal tussendoelstellingen naar weekdoelen. Specificeer per vak en per week wat je wil bereiken en werk daarnaar toe (meer hierover lees je bij het thema 'studieplanning')

• Schrijf je doelen op, en controleer op vaste tijdstippen (vb. elke zondagavond) of je ze bereikt hebt. Stel zo nodig je planning en je gedrag bij (raadpleeg hieromtrent ook het thema 'studieplanning')
• Hoe geven andere studenten hun motivatie een boost?

Heb je na het lezen van deze informatie nog vragen of nood aan begeleiding? Contacteer je studiebegeleider.

Houd contact met je opleiding, je docenten en medestudenten.

• het motiveert je,
• het helpt je bij het verwerken van je leerstof en
• je maakt deel uit van de studenten-community

• Houd met een groepje studiegenoten hetzelfde ritme aan: tegelijkertijd (eventueel samen via videochat) studeren en vervolgens op hetzelfde moment pauzeren
• Spreek met je huisgenoten af om samen te pauzeren (vb. vieruurtje, maaltijden, …)
• Plan een (vast) moment in om familieleden of vrienden te contacteren
• Maak kennis met deze tools om online in contact te blijven (website)
• Heb je de keuze om online of on campus les te volgen? Ga dan zoveel mogelijk naar de campus

• Behandel je online les net zoals een les on campus

• Lees vooraf de stof door en bepaal op welke onderdelen je je tijdens het college extra moet focussen
• Neem notities
• Lees tips rond notities nemen voor, tijdens en na een online les (website)
• Verlies geen tijd met lesopnames volledig te herbekijken of volledig uit te schrijven
• Per onderwerp kan je het tijdstip noteren waarop een bepaalde topic behandeld wordt, je kan dan precies doorspoelen naar het gedeelte dat je nog een keer wilt herhalen
• Snel verveeld of afgeleid? Blijf voldoende actief tijdens het beluisteren (neem notities, maak een schema, …
• Zo haal je het meest uit een opgenomen les (document)

• Breng variatie in je studiemethode

Lees niet de hele dag in hetzelfde handboek, maar maak ook oefeningen, of wissel af met een ander vak.

• Meer studietips? Check onze e-module studie-aanpak, de tips zijn zinvol voor zowel on campus als online lessen!

• Houd structuur in je dag/ week

Op de momenten dat je een (online) les hebt, doe je ook iets voor dit vak. Je stelt dit niet uit.

• Spendeer niet meer tijd dan nodig aan je online les

Opgenomen lessen beluisteren kan meer tijd en energie kosten dan een fysieke les volgen. Pas de Pomodoro-techniek toe:

• 25 minuten geconcentreerd luisteren​​​​​
• 5 minuten pauzeren

Na 4 blokken neem je een lange pauze (en heb je wellicht ook je les beluisterd).

• Een dag uit het leven van een 'online' student (filmpje,14’)
• Graag meer tips rond studieplanning? Laat je inspireren door onze e-module studieplanning (website)

Jezelf concentreren is niet altijd makkelijk, thuis. Deze tips kunnen helpen:

• Studeer samen met je broers en zussen, kies een studieplek, of studeer online ‘samen’ met vrienden. Er zijn ook online study-buddies (check Youtube)
• Organiseer voor jezelf een “standaard werkdag”. Studeer bijvoorbeeld elke dag van 9u tot 17u30. Een bepaald ritme geeft je houvast en structuur
• De Pomodoro-techniek helpt je om gefocust te blijven:

• blokken van 25 minuten ononderbroken studietijd
• gevolgd door een korte pauze van een vijftal minuten

Meer info op deze website, of deze infographic en dit filmpje (3’).

• Breng je huisgenoten en je vrienden op de hoogte van je dagplanning.
  Zo stoort niemand je tijdens het studeren en wordt je focus niet onderbroken

Op zoek naar meer concentratietips? Check onze e-module Concentratie (website)

• Motiveer elkaar via social media
• Studeer samen
• Lees extra motivatie-tips

Met deze tips ben je goed voorbereid op online examens.

• Zelf aan de slag gaan

Op deze website kon je heel wat ideeën opdoen om van afstandsleren een succes te maken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen’ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel (video)gesprek jouw situatie bespreken en je vragen stellen?
→ Maak dan snel een afspraak met de studiebegeleider van jouw opleiding.

De verwachtingen voor een bachelorproef of masterproef verschillen van opleiding tot opleiding. Ga na wat jouw opleiding verwacht.

• Lees de leidraad 

Check Blackboard of Toledo: daar vind je een leidraad bij je bachelorproef of masterproef.
Lees de richtlijnen en vereisten:

• Wat zijn de algemene doelstellingen?
• Welke onderdelen moeten aan bod komen?
• Hoeveel bladzijden moet je werkstuk minimaal en maximaal tellen?
• Wat zijn de beoordelingscriteria?
• Welke begeleiding is er voorzien?
• …

• Bekijk voorbeelden

Ga op zoek naar afgewerkte bachelor- of masterproeven binnen je opleiding. Zo krijg je een concreet idee van wat er verwacht wordt. 
Voorbeelden van bachelor- en masterproeven vind je in de online bibliotheek van UHasselt (website)

Een bachelorproef/masterproef schrijven is een langdurig proces waar je veel tijd in steekt. Kies daarom onderwerp waar je interesse in hebt. Een onderwerp dat je interesseert geeft je meer motivatie.

• Onderwerp kiezen uit een lijst 

Voorziet je opleiding een lijst met mogelijke onderwerpen voor je bachelor- of masterproef?
Aan jou dan om aan te geven welk(e) onderwerp(en) je voorkeur hebben! 
Zo selecteer je een onderwerp uit een lijst (infographic)

• Zelf een onderwerp voorstellen

Wil je liever zelf een onderwerp indienen voor je bachelor- of masterproef?
Check in de leidraad of dit mogelijk is en hoe de procedure eruit ziet. 
Maar hoe bedenk je zelf een onderwerp?

• Zelf een onderwerp bedenken in 5 stappen (infographic)
• Meer informatie en een voorbeeld over het zelf bedenken van een onderwerp (filmpje, 5’)

  ---

• Baken je onderwerp af  

Zonder afbakening is je onderwerp vaak te breed en niet werkbaar. Zo kan je veel tijd en energie verliezen.
Concretiseer je onderwerp door steeds verder in te zoomen:

• Stap 1

Grasduin in de literatuur over je onderwerp. Kom te weten wat je onderwerp zoal omvat.

• Stap 2

Maak een overzicht van deelthema’s binnen je onderwerp.
Deelonderwerpen kan je vervolgens opdelen in nog kleinere deelonderwerpen
Een visueel schema zoals een mindmap, concept map, … kan hierbij van pas komen.

• Stap 3

Concretiseer je onderwerp door bijvoorbeeld:

• Een deelonderwerp te kiezen
• Een specifieke locatie te kiezen
• Een duidelijke doelgroep te kiezen
• Te focussen op een of bepaalde casussen

• Je onderwerp afbakenen met de 5 W’s (infographic)
• Zo baken je een onderwerp af, inclusief voorbeeld (filmpje, 2’)
• Meer uitleg en voorbeelden over het afbakenen van je onderwerp (website)

  ---

• Onderzoeksplan schrijven

Onderwerp bepaald?
Tijd om je onderzoeksvoorstel of onderzoeksplan te schrijven!
Een onderzoeksvoorstel bevat doorgaans de volgende elementen:

• inleiding tot je onderwerp
• probleem- of doelstelling van je onderzoek
• onderzoeksplan
• literatuurlijst

• Meer info over de verschillende onderdelen in een onderzoeksvoorstel (website)
• Zo schrijf je een onderzoeksvoorstel (filmpje, 7’)
• Een probleemstelling formuleer je zo (website)

  ---

• Mijn onderwerp is niet mijn ding, wat nu? 

Probeer op zoek te gaan naar zaken die je toch interesseren binnen je onderwerp.

• Verken je onderwerp

Ga op zoek naar literatuur en maak kennis met alle aspecten van het onderwerp.
Misschien vind je een invalshoek die jij toch interessant vindt.

• Ga op zoek naar de relevantie 

Waarom is dit onderwerp relevant voor het onderzoeksdomein?
Wat kan jouw onderwerp bijdragen aan de wetenschap of de praktijk?
Door het nut van jouw onderwerp te achterhalen, kan je interesse aangewakkerd worden.

• Ga in gesprek 

Praat met anderen die een gelijkaardig onderwerp onderzoeken of in het verleden hebben onderzocht. Dit kan leiden tot inspiratie, nieuwe denkpistes en invalshoeken die je misschien interessant vindt.

Je promotor begeleidt je bij het schrijven van je masterproef en geeft je tussentijdse feedback.

• Maak goede afspraken met je promotor

• Wat zijn de verwachtingen?
• Hoe en wanneer kan er contact opgenomen worden met de promotor?
• Hoe ziet de planning eruit?

• Houd je promotor op de hoogte 

• Stel een planning op met tussentijdse deadlines en bespreek deze met je promotor
• Vraag tegen wanneer je promotor je teksten wil ontvangen om feedback te kunnen geven
• Houd je promotor op de hoogte van je vorderingen

• Bereid de gesprekken met je promotor voor

• Noteer de vragen die je wil stellen
• Neem aantekeningen tijdens besprekingen met je promotor, zodat je alles goed onthoudt

Enkele tips over contact met je promotor (infographic)

Heb je feedback gekregen op onderdelen van je bachelorproef of masterproef?
Misschien gaf je promotor suggesties, opmerkingen of bedenkingen bij je tekst. Ga daarmee aan de slag!

• Feedback is geen persoonlijke aanval

Feedback is een kans is om je werk te verbeteren.
Feedback is geen persoonlijke kritiek.

• Ga aan de slag met de feedback 

• Probeer de feedback te begrijpen.
  Vraag extra uitleg indien je bepaalde opmerkingen niet begrijpt.
• Kan je je niet vinden in de feedback?
  • Vraag je promotor toelichting
  • Maak keuzes met goedkeuring van je promotor

5 tips om met feedback op je teksten om te gaan (website)
Zo reageer je constructief op feedback (website + infographic)
De beste manier om te reageren op feedback in 5 stappen (filmpje, 7’)

• Op zoek naar literatuur? 

Wanneer je onderwerp goedgekeurd is, kan je op zoek gaan naar literatuur.

• Zoek via (online) databanken

Als UHasselt student heb je toegang tot diverse online databanken.
In deze databanken kan je op zoek gaan naar wetenschappelijke literatuur die relevant is voor jouw onderwerp.
Vind de juiste informatie met de databanken en de universiteitsbib (website)

Let op! Google is niet voldoende om goede bronnen te vinden.
Lees hier waarom Google niet genoeg is als zoekmachine (website)

• Gebruik de juiste zoektermen

Maak een lijst met mogelijke zoektermen.

• Grasduin door de eerste literatuur die je vindt, op zoek naar nieuwe zoektermen
• Maak gebruik van algemene zoekmachines
• Neem een kijkje in relevante wetenschappelijke artikels, soms worden hierin kernwoorden opgelijst die jij kan gebruiken als zoekterm

Gebruik de zoektermen in verschillende talen (Nederlands, Engels, …).

• Zo formuleer je de juiste zoektermen (website)
• Optimaliseer je zoekstrategie (infographic)
• Vind de juiste bronnen met deze tips (filmpje, 3’)

• Ga na of de gevonden informatie betrouwbaar en kwalitatief is

Niet alle literatuur die je vindt, is betrouwbaar.
Zo check je de kwaliteit van je bronnen (website)

• Hoe lees je een wetenschappelijk artikel? 

Je hoeft wetenschappelijke artikels niet van A tot Z te lezen om de hoofdlijnen te vatten en in te kunnen schatten of het relevant is voor jouw bachelor- of masterproef.

Hoe lees je efficiënt een wetenschappelijk artikel?

• Een wetenschappelijk artikel lezen - visueel stappenplan (infographic)
• Stap voor stap een wetenschappelijk artikel lezen (website)
• Efficiënt wetenschappelijke artikels lezen (filmpje, 7’)

  ---

• Bronnen overzichtelijk bijhouden

Zorg ervoor dat je de gevonden informatie en bronnen later makkelijk kan terugvinden.

Zo kan je relevante literatuur overzichtelijk te bewaren:

• Met bibliografische software

Bibliografische software helpt je niet enkel met het overzichtelijk bewaren en oplijsten van je literatuur, het is ook een handig hulpmiddel bij het citeren (zie deel ‘plagiaat voorkomen’).
Ziehier een overzicht van verschillende soorten (gratis) bibliografische software (website)

• Via een eigen tabel

Een eenvoudige tabel kan ook prima werken om je bronnen manueel te structureren.
Deze tabel helpt je overzicht te bewaren in je bronnen (document)

• Met steekkaarten 

Liever je bronnen beheren met pen en papier?
Maak een steekkaart voor elke relevante bron. Noteer op elke steekkaart:

• Titel
• Auteur
• Kernwoorden
• Belangrijkste bevindingen
• Korte samenvatting
• Relevantie van de bron voor je onderzoek

• Wat is plagiaat? 

Plagiaat is het gebruiken van woorden, zinnen, ideeën of informatie van anderen, zonder (op de juiste manier) naar de bron of persoon te verwijzen.
Ook het laten schrijven van teksten door anderen wordt als plagiaat beschouwd.
Lees meer over wat plagiaat is (website)

Plagiaat is strafbaar.
Meer hierover lees je in de onderwijs- examen en rechtspositieregeling (website)

• Hoe plagiaat voorkomen? 

• Sla je bronnen op

Houd al je literatuur op een overzichtelijke manier bij.
Zo kan je jouw literatuur handig opslaan en raadplegen (website)

• Verwijs naar je bronnen waar nodig

Volg de regels van het citeren, parafraseren en samenvatten om correct naar gebruikte bronnen te verwijzen.

• Ontdek wanneer je al dan niet moet verwijzen (website)
• Check hier de regels voor het citeren, parafraseren en samenvatten van informatie (website)

• Gebruik de correctie manier om te verwijzen naar je bronnen

• Ga na welke referentiestijl je opleiding verwacht (vb. APA, Vancouver,...)
• Verwijs in de tekst correct naar de gebruikte bron

Zo verwijs je correct naar je informatiebronnen (website UHasselt)
Check hoe Microsoft Word je kan helpen met je referenties (filmpje, 3’)

• Hoe begin ik te schrijven? 

Schrijven is een proces van voorbereiden, schrijven en herschrijven. 
Volg dit stappenplan voor een vlotte start:

Stap 1: structuur uittekenen

Werk een gestructureerde opbouw of ‘outline’ uit voor je bachelor- of masterproef.
Schets welke hoofdstukken en topics aan bod zullen komen.

• Maak een inhoudsopgave

• Noteer alle hoofdstukken die je zal schrijven
• Dat kan in de vorm van een inhoudsopgave of een mindmap

• Maak een schrijfschema 

• Lijst kort op welke topics er per hoofdstuk aan bod zullen komen
• Vul deze topics verder aan met kernwoorden

Stel je schrijfschema op met dit stappenplan + voorbeeld (filmpje, 4’)
Voorbeeld van een schrijfschema (website)

Stap 2: eerste schrijfronde: kerntekst 

• Werk je schrijfschema uit door de kerntekst uit te schrijven
• Focus op de inhoud
  Het is nog niet nodig om rekening te houden met mooie formuleringen of schrijfwijzes
  Een inleiding en slot mag je ook nog even achterwege laten

Stap 3: twee schrijfronde: verbetering

• Verbeter je tekst uit de eerste schrijfronde
• Focus nu op formuleringen, schrijfwijzen, spelfouten, ...
• Neem enkele dagen afstand van de tekst en lees daarna opnieuw met een frisse blik

Stap 4: laatste schrijfronde: finalisatie

Finaliseer je tekst van de tweede schrijfronde:

• Structureer je tekst op basis van alinea’s, tussentitels, witregels, signaalwoorden, …
• Schrijf een inleiding en een slot per hoofdstuk
• Neem enkele dagen afstand van de tekst en lees daarna opnieuw met een frisse blik

Meer info over het schrijfproces (website)
Check hier in vijf stappen het schrijfproces van een bachelor- of masterproef (filmpje, 4’)
Het schrijfproces in een oogopslag (infographic)

• Last van een schrijfblokkade?

Geraak je niet vooruit bij het schrijven? Last van een schrijfblokkade of writer’s block?
Deze tips helpen je op gang:

• Focus op de inhoud, niet op de formulering

Wat je schrijft hoeft niet onmiddellijk perfect geformuleerd te zijn. Schrijven gebeurt in verschillende rondes van schrijven en herschrijven. 
Start met het puntsgewijs neerschrijven van wat je precies wil vertellen.
Vervolgens kan je deze opsomming herformuleren tot zinnen en de verschillende punten met elkaar verbinden.

• Check ‘Hoe begin ik te schrijven?’ (zie boven) voor meer uitleg over het schrijfproces
• Onze e-module ‘Perfectionisme’ helpt je om je perfectionisme in te tomen (website)

• Zorg voor een goede structuur of opbouw 

Teken de structuur van je bachelor- of masterproef duidelijk uit aan de hand van een uitgewerkte inhoudstafel of een schrijfschema (zie boven).Een schrijfschema vertelt je wat je waar wil neerschrijven en zorgt voor houvast.

• Werk niet chronologisch

Begin niet met hoofdstuk één, maar denk strategisch na over welk onderdeel of hoofdstuk je het best als eerste uitschrijft. 
Hieronder meer daarover.

8 tips om je schrijfblokkade te doorbreken (website)
Stap voor stap je writer’s block aanpakken (infographic)
9 tips om je writer’s block te doorbreken (filmpje, 11’)

• Welke onderdelen schrijf ik eerst? 

Schrijven hoeft niet chronologisch te verlopen. Je hoeft niet de inleiding eerst te schrijven en vervolgens hoofdstuk 1, hoofdstuk 2, enzoverder.
Start bijvoorbeeld met het schrijven van:

• een hoofdstuk waar je al veel informatie over hebt
• een hoofdstuk dat je goed ligt
• een hoofdstuk dat je nodig hebt als basis voor andere hoofdstukken

Zo verhoog je de motivatie maak je het jezelf makkelijker!

• Welke schrijfstijl moet ik hanteren? 

Een bachelor- of masterproef is een wetenschappelijk document, gebruik daarom een academische schrijfstijl.

• Schrijf objectief en onpersoonlijk 

Vermijd de woorden ‘ik’, ‘wij’ en ‘jij’.

• Hou je zinnen beknopt

Lange en omslachtige zinnen zijn moeilijker om te lezen.

• Zorg voor structuur in je tekst

Maak gebruik van alinea’s, tussentitels, witregels, signaalwoorden, ...

• Gebruik vooral actieve vorm van schrijven

Passieve zinnen maken je tekst moeilijker leesbaar, dus probeer deze te vermijden.
Meer informatie over passief taalgebruik en hoe het te vermijden (website)

• Let op werkwoordsvormen

Sommige onderdelen schrijf je beter in tegenwoordige tijd, bijvoorbeeld de inleiding en conclusie.
Andere onderdelen schrijf je beter in de verleden tijd, bijvoorbeeld de methodologie.

Check deze 6 tips over hoe je je schrijfstijl kan verbeteren (website)
Bekijk deze 20 tips voor een wetenschappelijke schrijfstijl (website)
De online ‘schrijfassistent’ kan je helpen je schrijfstijl te verbeteren (hulpmiddel 1)
Of verbeter je schrijfstijl met de online ‘schrijfhulp’ (hulpmiddel 2)
Masterproef in het Engels? Deze schrijfassistenten kunnen je ondersteunen (website)

• Kan chat GPT mij helpen? 

Chat GPT is een artificial intelligence chatbot die snel mooi klinkende, ‘mensachtige’ teksten kan genereren en complexe vragen te beantwoorden.
Dat doet die door - op basis van een enorme hoeveelheid teksten - te voorspellen wat het volgende woord in een zin zal zijn.

Je kan Chat GPT inzetten om:

• ideeën te genereren, bijvoorbeeld voor de inhoud of structuur van een bepaald hoofdstuk
• je schrijfwerk te verbeteren, bijvoorbeeld de spelling, grammatica of zinsbouw
• door jou geschreven teksten op een academische manier te herschrijven of vertalen

Maar let op!

De teksten die chat GPT genereert:

• bevatten soms onwaarheden: wat chat GPT schrijft is niet steeds inhoudelijk correct
• bevatten soms taal- en stijlfouten
• zijn soms incoherent (missen samenhang) en inconsistent (spreken zichzelf tegen)
• bevatten vaak geen bronvermelding of foutieve bronvermelding (vb. verwijzing naar verkeerde of zelfs onbestaande bronnen)

Teksten uit chat GPT moet je dus altijd grondig nakijken (wat betreft juistheid van de informatie, opgebouwde redenering en bronnen) en neem je nooit zomaar op in een bachelorproef of masterproef.

Het vergt een kritische blik en veel kennis van je onderwerp om teksten van chat GPT te corrigeren.

Chat GPT blijft dus slechts een hulpmiddel en kan het proces van het schrijven van een bachelor- of masterproef (met het zoeken en verwerken van bronnen, opbouwen van redeneringen, inzichten en conclusies) niet overnemen.
Bovendien is het ook dit proces dat je moet kunnen toelichten en waarop je als student mede op beoordeeld wordt.

Jij bent als student zelf verantwoordelijk voor het werk je inlevert. Zowel voor de correctheid ervan, de opgebouwde redenering en de bronvermelding (let op voor plagiaat!).

De bachelor- of masterproef is een omvangrijke opdracht die heel wat tijdsinvestering vraagt.
Een goede planning op korte én lange termijn is cruciaal.

• Hoe maak ik een planning voor mijn  bachelorproef/masterproef? 

• Formuleer tussentijdse doelen 

• Neem een kalender en noteer alle harde deadlines voor je bachelor- of masterproef
  Harde deadlines zijn de deadlines die vermeld staan in de bachelor- of masterproef leidraad (vb. indienen onderzoeksplan, indienen conceptversie, …)
• Splits deze grote deadlines of doelen op in deelopdrachten of tussendoelen
  Voorbeelden van tussendoelen:
  - onderzoeksplan schrijven
  - literatuuronderzoek
  - uitgeschreven literatuurstudie
  - …
• Zet deadlines voor deze tussendoelen.
  Stem deze deadlines eventueel af met je promotor, zo weet die wanneer iets te verwachten. Het maakt je planning bovendien minder vrijblijvend.

• Plan realistisch
  Zorg dat je planning uitvoerbaar is.

• Reserveer elke week tijd om aan je masterproef te werken.
  Je kan bijvoorbeeld vaste dagdelen (vb. elke avond) of vaste (halve) dagen per week reserveren om te werken aan je bachelor- of masterproef
• Zet microdoelstellingen voor jezelf, bijvoorbeeld: x aantal dagen voor het uitschrijven van y
• Voorzie voldoende tijd voor ontspanning, sociale contacten en sport, anders houd je het niet vol
• Houd er rekening mee dat er enkele dagen overheen gaan voordat je feedback krijgt van je promotor. Daarna heb je ook nog tijd nodig om de gekregen feedback te verwerken

• Een planning = flexibel

Soms loopt je planning niet zoals gedacht, dat is normaal. Voorzie ruimte voor onverwachte omstandigheden en plan buffers in. 
Bijvoorbeeld: als er een harde deadline op 15 mei is, voorzie dan in je planning dat je klaar bent op 13 mei, zo heb je nog 2 dagen om onverwachte dingen op te vangen.

Meer info over het plannen van je bachelorproef/masterproef (website)
Een voorbeeldplanning van een bachelorproef/masterproef vind je hier (afbeelding)

• Last van uitstelgedrag?

Merk je dat je het werken aan je bachelor- of masterproef uitstelt?
Tijd om je uitstelgedrag aan te pakken!

• Wat is de reden van je uitstelgedrag?

• Weinig interesse in je onderwerp?

Check het onderdeel ‘Mijn onderwerp is niet echt mijn ding, wat nu?’

• Weet je niet goed wat er van je verwacht wordt?
  Geen idee waar te beginnen?
  - Lees de leidraad bij je bachelor- of masterproef nog eens door.
  - Ga op zoek naar literatuur (check het onderdeel ‘Literatuur verzamelen’)
  - Werk een schrijfschema uit (check het onderdeel ‘Het schrijfproces’)
• Geen idee waar je de tijd moet vinden om aan je bachelor- of masterproef te werken?
  Geen ervaring met planning?
  - Check dan zeker het onderdeel ‘Planning en tijdsinvestering’
• Demotivatie na feedback van je promotor?
  - Check het onderdeel ‘Feedback gekregen?’ om goed om te gaan met feedback
• Last van faalangst?
  - Onze e-module ‘Faalangst’ helpt je op weg! (website)

• Begin met een onderdeel waar je al veel over weet of dat je gemakkelijk vindt. Dit beperkt uitstelgedrag en zorgt voor meer motivatie om aan de bachelorproef/masterproef te beginnen.

Enkele tips om uitstelgedrag bij een masterproef te beperken (website)
Onze e-module ‘Uitstelgedrag’ (website) vertelt je alles over uitstelgedrag en hoe het aan te pakken

Wil je graag in een individueel gesprek je aan de slag gaan met je uitstelgedrag? Maak dan een afspraak met de studiebegeleider van je opleiding.

• Wat houdt de verdediging in? 

Een verdediging kan bestaan uit:

• Een presentatie waarbij je de belangrijkste punten van je onderzoek toelicht
• Een posterbeurs waarbij je je onderzoek presenteert aan geïnteresseerde bezoekers
• Een vragenronde waarbij de jury kritische vragen stelt over je onderzoek

• Check de leidraad van je bachelorproef/masterproef voor meer informatie over de inhoud en vormgeving van de verdediging.
  Zorg dat je weet wat er van je verwacht wordt.

• Hoe de verdediging voorbereiden? 

• Lees je bachelorproef/masterproef grondig na

Zorg dat je je eigen onderzoek door en door kent.

• Stel jezelf kritische vragen

Een vragenronde is een belangrijk onderdeel van de verdediging. Je kan je hierop voorbereiden door jezelf vragen te stellen bij je onderzoek.

• Deze vragen gesteld kunnen worden tijdens de verdediging van je bachelor- of masterproef (website)
• Vaakgestelde vragen én mogelijke antwoorden bij de verdediging (filmpje, 8’)

• Oefen de verdediging 

• Presenteer je bachelor- of masterproef aan iemand
• Laat de persoon kritische vragen stellen en beantwoord de vragen
• Niemand voorhanden? Ook het presenteren voor een spiegel kan helpen

Nog meer tips over het verdedigen van de bachelor- of masterproef (website)
Checklist voor het succesvol verdedigen van je bachelor- of masterproef (infographic)
10 vaak gemaakte fouten tijdens de verdediging van een bachelor- of masterproef (filmpje, 8’)

Schrijf je jouw bachelor- of masterproef in een duo of in een kleine groep? Dit kan een uitdaging zijn, maar het biedt ook kansen.

Mogelijke kansen:

• Leren van en door elkaar
• Samenbrengen van verschillende invalshoeken en perspectieven
• Elkaar kritische vragen stellen
• Je staat er niet alleen voor

Mogelijke uitdagingen:

• Eerlijke taakverdeling
• Verschillende perspectieven en invalshoeken samenbrengen
• Rekening houden met elkaars agenda’s

• Hoe omgaan met de uitdagingen van samenwerking aan een bachelorproef/masterproef? 

• Maak duidelijke afspraken 

• Wat verwachten jullie van de samenwerking?
• Wat verwachten jullie van elkaar?
• Hoe nemen jullie contact op met elkaar?
• Wanneer, hoe, hoe vaak zullen jullie afspreken?
• Hoe verloopt de taakverdeling?
• Wat zijn de taken van elk groepslid?
• Welke deadlines hanteren jullie?
• …

• Maak een planning 

Als je met meerdere studenten werkt aan een bachelor- of masterproef is een planning een must.

Maak samen een planning, bespreek welke deadlines haalbaar zijn, wanneer jullie samen kunnen overleggen, ...

Check het onderdeel ‘Planning en tijdsinvestering’ voor meer informatie over hoe je een goede planning kan maken.

• Kom tot een gedeeld begrip 

Elk groepslid heeft eigen veronderstellingen en verwachtingen over de bachelorproef/masterproef.

Praat over elkaars verwachtingen en veronderstellingen, zodat er een gedeeld begrip ontstaat, dat is een belangrijke stap voor een goede samenwerking. 
Gedeeld begrip visueel weergegeven (afbeelding)

• Verdeel taken 

Als je met meerdere personen aan één bachelor- of masterproef zal werken, maak er dan ook gebruik van: verdeel de taken.

• Ga na welke taken best individueel of samen gedaan kunnen worden
• Deel de taken op in deeltaken
• Waar ben jij goed in? Verdeel de taken onderling op basis van de sterktes van elk groepslid
• Maak een eerlijke taakverdeling

• Zelf aan de slag gaan

Op deze website heb je al heel wat tips kunnen vinden over hoe je jouw bachelorproef of masterproef succesvol kan afronden. 
Ga na welke tips jouw kunnen helpen en probeer ze uit.

• Maak een afspraak 

Ervaar je moeilijkheden, zijn er onduidelijkheden?
Maak dan een afspraak met een studiebegeleider van je opleiding

Een studiekeuze maken:

• is een match vinden tussen jezelf en een ruim aanbod.
• is een proces met verschillende haltes, de volgorde maakt niet zoveel uit.
• vraagt de nodige tijd.
• betekent gemotiveerd en zelf een keuze maken.
• is op een bepaald ogenblik een beslissing nemen (die je kan bijsturen).

Zowel universiteiten als hogescholen bieden een groot gamma aan opleidingen aan. Misschien vind je het moeilijk om te kiezen tussen twee interessante studierichtingen, heb je geen idee wat je later worden wil, of heb je al één of meerdere jaren hoger onderwijs achter de rug en weet je nu vooral heel goed wat je niét wil.

Het maken van een studiekeuze is een niet te onderschatten taak. In feite gaat het om een proces met verschillende fases. Elke fase moet goed doorlopen worden om tot een passende studiekeuze te komen, maar de volgorde waarin je dit doet, maakt niet zoveel uit.

Je kan echter steeds terugkomen op een vorige fase, het studiekeuzeproces is immers geen lineair proces (Loopbaandenken, M. Kuijpers ea). Misschien dacht je dat je studiekeuze al vast stond, maar realiseer je plots dat je de arbeidsmarkt onvoldoende hebt geëxploreerd. In zo’n geval kan je de arbeidsmarkt eens nader gaan bekijken, op basis waarvan je de studiekeuze kan bestendigen, of herbekijken.

Neem de tijd om het studiekeuzeproces te doorlopen. Het is misschien verleidelijk om snel een (nieuwe) studiekeuze te maken, zodat je van je onzekerheid verlost bent. Probeer toch even streng (en kritisch) te zijn voor jezelf en alle stappen grondig te doorlopen. Op die manier loop je minder risico om ‘vast te lopen’ in je studiekeuze, ben je zeker dat je een gegronde keuze maakt en is er meer kans dat je ook op lange termijn tevreden bent met je studiekeuze. Een overhaast genomen beslissing is zelden een goede keuze.

• JE beseft dat er een keuze moet gemaakt worden.
• JE begint best op tijd met dit proces, want dit proces vraagt TIJD.
• JIJ maakt een keuze, JIJ stuurt je keuzeproces.
• JIJ WILT een keuze maken.

Het maken van (studie)keuzes is een heel persoonlijk iets. De studiekeuze van je beste vriend is niet noodzakelijk ook de perfecte keuze voor jou. Het is daarom belangrijk om goed te weten wat voor iemand jíj bent: wat je kunt, weet, interesseert, je persoonlijkheid en de waarden en normen die je nastreeft.

Om je later goed te voelen in een job is het belangrijk dat deze job aansluit bij jou als persoon. Als je bijvoorbeeld niet graag in de belangstelling staat, is het misschien niet zo’n goed idee om politicus te worden; als je niet graag met getallen werkt, is boekhouder worden geen optimale beroepskeuze.

Ook de instelling waar je studeert, moet passen bij je persoonlijkheid.

Universiteiten verwachten van studenten een grote mate van zelfstandigheid, een kritische geest en een regelmatige studie-inzet waar een flinke dosis zelfdiscipline en doorzettingsvermogen aan te pas komen. Universiteiten laten studenten immers erg vrij in het indelen van hun tijd (er zijn weinig of geen tussentijdse toetsen en weinig of geen verplichte colleges), maar er wordt anderzijds/tegelijk wel een grote studie-inzet verwacht!

Hogescholen bieden doorgaans meer structuur en begeleiding, studenten worden er van dichterbij opgevolgd. Studenten worden er verwacht regelmatig aanwezig te zijn in de lessen (waar niet zelden aanwezigheden worden opgenomen) en er worden soms ook tussentijdse toetsen afgenomen (zodat je verplicht bent je leerstof op regelmatige basis te verwerken). Er wordt bovendien meer les gegeven en minder zelfstudie verwacht.

• Wie BEN je?

• Wat zijn je talenten?
• Ben je een doener of denk je vooral graag na?
• Hoe kies je? Denk je lang na voor je een beslissing neemt of kies je heel impulsief?
• Ben je een doorzetter of geef je nogal snel op?

  ---

• Wat KAN je?

• Waarin blink je uit?
• In welke vakken ben je goed?
• Heb je een talenknobbel?
• Ben je vooral een logisch denker?

De antwoorden op deze vragen kunnen je een breder beeld geven op je interesses.

Je kan ook via onder meer de IPrefer-vragenlijst (www.onderwijskiezer.be/iprefer) een overzicht bekomen van je belangstellingsdomeinen.

• Wat WIL je?

• Wat boeit je?
• Veel interesse in bepaalde vakken?
• Welke hobby’s heb je?
• Wat vind je belangrijk? Veel geld verdienen? Je inzetten voor de maatschappij?

Het is belangrijk deze zaken in rekening te brengen bij het maken van een studiekeuze,  je voelt je pas echt goed in een job als ze aansluit bij jouw waarden en normen.

Als je het moeilijk vindt om je normen en waarden op het spoor te komen, kan de waardentest op www.opstapnaar.be/waardentest je misschien een stapje verder helpen.

• Hoe ziet het Hoger Onderwijs eruit?
• Wat is het verschil tussen een universiteit en een hogeschool?
• Welke opleidingen zijn er?
• Welke opleidingen wil je toch iets meer verkennen?
• Welke universiteit spreekt je waarom aan?
• Sluit die opleiding aan bij wie je bent? wat je kunt? wat je wilt?
• Welke vakken spreken je aan?
• Welke beroepsuitwegen biedt deze opleiding?

Zoek eens uit hoe het hoger onderwijs gestructureerd is (de Bachelor-Master, kortweg BaMa-structuur), welke studierichtingen er op de verschillende niveaus aangeboden worden, op welke beroepen deze studierichtingen je voorbereiden en hoe de arbeidsmarkt eruit ziet. Exploreer, met andere woorden, het studieaanbod en werkveld in de breedte.

• Ken de BaMa-structuur 

Het hoger onderwijs in Vlaanderen is opgesplitst in enerzijds het hoger professioneel onderwijs en anderzijds het hoger academisch onderwijs. Het hoger professioneel onderwijs bestaat uit professionele bacheloropleidingen, het hoger academisch onderwijs uit academische bachelor- en masteropleidingen. Daarnaast zijn er schakel- en voorbereidingsprogramma’s die je de kans te bieden in bepaalde niet-aansluitende masteropleidingen verder te studeren. BaNaBa’s en MaNaMa’s (Bachelor-na-bachelors en master-na-masters) geven je de mogelijkheid om je verder te specialiseren in een bepaald domein.

Het is belangrijk dat je de verschillen tussen bovenstaande opleidingstypes goed kent: wat is bijvoorbeeld het grote verschil tussen professionele en academische bacheloropleidingen; wat is de duur van een bacheloropleiding; welk diploma heb je nodig om een masteropleiding aan te vangen?, …

Naar welk type opleiding ben je op zoek?

• Verkies je een professionele of een academische bacheloropleiding (hogeschool of universiteit?)
• Zoek je een initiële masteropleiding of een MaNaMa, …

Meer informatie over de structuur van het hoger onderwijs in Vlaanderen en de kenmerken van bovenbeschreven opleidingstypes vind je onder andere op de websites

• www.onderwijskiezer.be/hoger
• www.hogeronderwijsregister.be/het-hoger-onderwijs

  ---

• Verken het studieaanbod

Als je éénmaal weet welk type opleiding je zoekt (professionele of academische bachelor, initiële master of MaNaMa, …), kan je eens kijken naar de concrete opleidingen die worden aangeboden in de verschillende instellingen.

Beperk je hierbij niet tot één hogeschool of universiteit, maar ga in eerste instantie eens breed exploreren: wat bestaat er zoal?

Ook als je al een idee hebt, als je al een bepaalde richting in je hoofd hebt die je interesseert, is het goed om toch eerst eens te kijken naar welke studierichtingen er verder nog worden aangeboden. Goed kiezen is niet enkel weten wat je kiest, maar ook weten wat je niét kiest (en waarom je daar niet voor kiest).

Deze websites geven een volledig overzicht van alle bachelor- en masteropleidingen in Vlaanderen.

• aanbod opleidingen UHasselt
• www.onderwijskiezer.be/hoger
• www.hogeronderwijsregister.be/het-hoger-onderwijs

Voor opleidingen in Nederland kan je terecht op

• http://www.studiekeuze123.nl/

• Verken de arbeidsmarkt

Kiezen voor een studierichting is indirect ook kiezen voor een beroep. Toegegeven, met een bepaald diploma op zak kan je vaak nog veel verschillende richtingen uit. Maar tegelijkertijd sluit je met het maken van een studiekeuze ook een aantal beroepen uit. Als je bijvoorbeeld beslist om informatica te gaan studeren, is de kans erg klein dat je ooit mensen zal opereren.

Het is dus belangrijk om te weten hoe de arbeidsmarkt eruit ziet: welke sectoren zijn er, welk soort beroepen bestaan hierin, …?

Op deze websites vind je informatie over de arbeidsmarkt:

• http://www.vdab.be/
• http://www.vacature.com/

Je kan er beschrijvingen van beroepen(sectoren) raadplegen, of je kan al eens rondneuzen in de vacatures die online staan: welke jobs spreken je aan, welke diplomavereisten zijn er voor deze jobs, …

• Hoe leer ik een studierichting beter kennen?

Studierichtingen die je interesse wekken, moet je grondig - in de diepte - gaan verkennen.

Op de website van de Vlaamse overheid kan je een checklist downloaden die hierbij als leidraad dienen kunnen.

Ga voor de verschillende studierichtingen die je interesseren eens na:

• Welke vakken komen er aan bod? Veel info over de opleidingsonderdelen vind je in de studiegids (UHasselt)
• Wat is de inhoud van deze vakken en hoe zwaar wegen ze door (cf. studiepunten)?
• Zijn er vereisten op vlak van voorkennis/startcompetenties?
• Op welke beroepen bereidt de richting je voor?
• Hoeveel jaar moet je studeren om je diploma te behalen?
• Aan welke instellingen wordt de opleiding aangeboden?
• Zijn er accentverschillen tussen dezelfde opleidingen aan verschillende instellingen? Bijvoorbeeld, aan de ene instelling kan je tijdens je bachelor op stage, aan de andere instelling is er een grotere variëteit aan keuzevakken,…

De antwoorden op bovenstaande vragen kan je terugvinden op internet (oa via http://www.onderwijskiezer.be/ en de websites van de hogescholen en universiteiten), maar laat dit je er niet van weerhouden ook eens ‘het veld’ in te trekken. Bezoek een SID-in en infodagen, vraag brochures aan, ga praten met (oud)studenten, spreek mensen aan die reeds in het werkveld staan, snuffel eens door de studieboeken, neem deel aan een open-les-week, …

Op deze manier krijg je een duidelijker beeld van de studierichtingen en de instellingen waar je ze kan studeren en ontdek je misschien dingen die je helemaal niet (of net helemaal wel) aanspreken.

Tip

Maak per studierichting op een A4-tje een overzicht van de informatie die je verzamelde, zodat je alles netjes op een rijtje hebt, dit maakt het vergelijken van verschillende interessante studierichtingen makkelijker.

• Je gaat op zoek naar de op dit ogenblik best mogelijke match tussen jezelf en het studieaanbod
• Je kiest voor een richting die een schakel vormt in je levenslang leerproces en bijdraagt aan je je persoonlijke en professionele ontwikkeling. Bekijk je keuze ruim genoeg
• Je kan ook je familie, vrienden, leerkrachten, …) betrekken bij je keuzeproces: welke studierichting(en) vinden zij bij jou passen? Wat raadt de klassenraad je aan? Waarom? Ben je hiermee akkoord?
• Je overweegt mogelijk ook een aantal praktische elementen (op kot of niet, bereikbaarheid openbaar vervoer, …)
• Je durft een keuze te maken en beseft dat je die keuze kan bijsturen

Durf op een bepaald moment knopen door te hakken. Zoals men wel eens zegt: ‘kiezen is verliezen’: elke keuze heeft zijn voor- en nadelen en je kan deze eeuwig naast elkaar blijven zetten en afwegen. Op een bepaald moment heb je echter genoeg informatie verzameld en moet je een keuze durven maken.

Tip 
Het beslisrooster (zie www.onderwijskiezer.be/) kan je helpen om een aantal zaken op een rijtje te zetten en verschillende studierichtingen grondig met elkaar te vergelijken.

! Beslissen is uiteindelijk een moment waarop je even je buikgevoel moet volgen. Op basis van alle rationele informatie, neem je een intuïtieve keuze voor de ene of de andere studierichting en gá je er ook voor.

Kiezen is iets dat je moet dúrven.

Zorg ervoor dat je studiekeuze jouw eigen keuze is. Luister naar de mening van anderen (deze kunnen je soms interessante nieuwe perspectieven bieden), maar laat je geen studierichting ‘aanpraten’. Kies geen richting omdat je graag bij je vrienden in de klas zit of omdat je ouders je zo graag als advocaat zouden zien. Luister vooral naar jezelf en naar wat jij écht wil, waarvoor jij gemotiveerd bent.

Een studiekeuze is uiteraard een belangrijke keuze. Ze geeft een bepaalde richting aan je leven en je toekomst. Weet echter ook dat deze keuze niet onherroepelijk en definitief is. Als de keuze die je nu maakt op een later tijdstip blijkt tegen te vallen, kan je steeds bijsturen. Er is altijd een weg terug.

• Wil je je keuze behouden?

• Je start met de voorbereiding:

• Toelatingsexamen of instaptoets/ijkingstoets afleggen
• Inschrijven
• Boeken aankopen
• Eventueel een kot zoeken

Als je éénmaal een studiekeuze gemaakt hebt, rest je nog deze keuze effectief voor te bereiden, zodat je binnenkort een goede start kan nemen in de gekozen richting.

Informeer je over praktische zaken zoals de inschrijfprocedure, de start van het academiejaar, de aan te schaffen boeken, een eventuele studiebeurs, het vervoer naar de instelling en/of het zoeken van een kot, …

Ga ook eens na of je eventueel je voorkennis moet bijschaven voor je aan de studierichting van je keuze begint. Misschien worden er voorbereidingscursussen georganiseerd waarin je jouw voorkennis kan bijschaven of opfrissen?

Breng alles in gereedheid en… ga ervoor!

Iedereen stelt wel eens uit, zeker wanneer er iets op het programma staat dat we vervelend of moeilijk vinden. Dat is menselijk. Echter kan uitstellen ook een (hardnekkige) gewoonte worden die je in moeilijkheden brengt, op die manier dat het je studie en eventueel je leven gaat beheersen. Tim Urban, zelf een uitsteller, vertelt in deze video over zijn ervaringen en bevindingen (14').

• Uitstellen wordt een probleem wanneer:

• Je hierdoor gaat onderpresteren of deadlines en doelen niet haalt
• Je uitstelgedrag je welbevinden negatief beïnvloedt
• Het zorgt voor conflicten met anderen

  ---

• Uitstellen is geen vaste karaktertrek waar je mee geboren wordt.

Het is iets wat je om bepaalde redenen aangeleerd hebt en zo bent blijven doen. Op die manier is het een gewoonte geworden. Het heeft dus niets te maken met je karakter of je intelligentieniveau. Dit is ook wat Mel Robbins vertelt in deze video (32').

• Uitstellen heeft voor-en nadelen.

De voordelen spelen zich voornamelijk op korte termijn af. Door uit te stellen kan je hier en nu iets lastig vermijden, daarbovenop kan je zelfs iets leuker doen. Dit maakt dat uitstellen een moeilijk doorbreekbare gewoonte kan worden.

Op lange termijn komen voornamelijk de nadelen tevoorschijn. Zo kan het uitstellen ervoor zorgen dat je onderpresteert, schuldgevoel, negatief effect op je zelfbeeld, stress,...

Om meer grip te krijgen op je uitstelgedrag kan het helpend zijn om voor jezelf te exploreren waar je uitstelgedrag vandaan komt. Dit kan voor iedereen anders zijn. Vaak gaat het niet alleen over een taak of het studeren dat je uitstelt, maar probeer je daarnaast onaangename gevoelens te vermijden. Het kan bijvoorbeeld gaan over:

• Gevoel iets niet te begrijpen
• Verveling
• Onzekerheid
• Frustratie
• Faalangst

  ---

• Handige links:

• Dit artikel biedt je 11 tips om met je uitstelgedrag aan de slag te gaan
• In dit artikel vind je handige tips over uitstelgedrag
• Deze video geeft uitleg en tips over uitstellen (6')
• Ontdek de gouden tip voor je uitstelgedrag
• Filmpje over het ontstaan van uitstellen, inclusief enkele tips (9’)
• Infographic met 5 tips tegen uitstellen
• Website met info en 17 ideeën om komaf te maken met uitstelgedrag
• Overzicht met 24 tips om uitstelgedrag in te perken
• … en nu: actie!!

• Zelf aan de slag gaan

Op deze pagina kan je heel wat ideeën opdoen om je uitstelgedrag aan te pakken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘zelfstudie en zelfsturing’en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Leer je uitstelgedrag aan te pakken in onze jaarlijkse infosessies.
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek jouw valkuilen vinden en ontdekken en wat jij kan doen om komaf te maken met je uitstelgedrag?

→ Maak dan snel een afspraak:
- met een studentenpsycholoog
- of met je studiebegeleider

Zelfsturing: bewust je eigen leren sturen, is een must in het universitair onderwijs, waar zelfstudie belangrijk is.
Een goede zelfsturing leidt tot meer motivatie en betere studieresultaten. Het komt je bovendien ook goed van pas in je latere job.

Wist je dat …
… zelfsturing niet betekent dat je alles in je eentje moet doen?
Schakel medestudenten in om samen te leren, vraag feedback aan docenten of contacteer een studiebegeleider om samen je aanpak te bekijken.

En er is nog meer goed nieuws: zelfsturing kan je leren.

Ziehier een crash-course in 3 stappen.

• Wil je jouw studie-aanpak optimaliseren?
• Tijd om komaf te maken met je uitstelgedrag?
• Tijd om je eens écht te gaan concentreren?

→ Groot gelijk!

Maar … hoe wil je dat doen?

• Wat is jouw plan?

Er is niet één perfecte studiemethode of studie-aanpak, maar er zijn wel richtlijnen en strategieën die voor de meeste studenten werken.
Grasduin door onze studietips-pagina, vraag advies aan medestudenten of anderen en schrijf de tips op die jij wil uitproberen.

Met andere woorden: noteer jouw plan.

• Ontdek de kenmerken van een goed plan (filmpje, 6’)
• Zo maak je jouw plan concreet (checklist op website)
• Maak van je plan een ‘als ... dan ... formulering’ (website), succes verzekerd!

• Checklist

• Noteer wat je wil doen
• Concretiseer: hoe en wanneer wil je dat doen?
• Verzamel je materiaal
• Breng de nodige mensen op de hoogte

→ Klaar voor de volgende stap!

Als je goed weet wàt je wil doen is het tijd om het ook effectief te DOEN. Ga aan de slag. Experimenteer, voer je plan uit en houd vol.

• 5 tips die je helpen je plan uit te voeren (website + filmpje)
• Stap voor stap je plan uitvoeren (infographic)
• laat je motiveren en inspireren (filmpje, 4’)

• Hoe zelfdiscipline versterken?

Pas deze technieken toe om je zelfdiscipline te versterken:

• 10 tips voor meer zelfdiscipline (filmpje, 6’)
• 14 tips om je zelfdiscipline te boosten (infographic)
• 19 tips om meer zelfdiscipline te ontwikkelen (website)

• Hoe uitstelgedrag aanpakken?

Ga aan de slag met onze e-module ‘uitstelgedrag’ (website)

Heb je bereikt wat je hoopte bereiken?

✅ Zo ja: doe er meer van! Neem dit op in een nieuw plan.
❌ Zo nee: ga op zoek naar een andere methode, maak een nieuw plan.

→ En zo kom je weer bij stap 1: maak een plan (wat wil je veranderen?). Een nieuwe cyclus start op.

Zelfsturing is een zichzelf herhalende cyclus waarin je steeds beter wordt.

Door jezelf doelen te stellen, plannen te maken, deze zo goed mogelijk uit te voeren, te evalueren én vervolgens bij te sturen, word je steeds beter in het sturen van je leerproces.
Je leert wat jij nodig hebt en wat werkt voor jou en zet zo stappen in de richting van je doel.

Zorg goed voor jezelf. Want een gezonde geest woont in een gezond lichaam.
Aandacht hebben voor je fysieke gezondheid biedt voordelen op vlak van:

• Mentale gezondheid, geluksgevoel en veerkracht
• Sociale relaties
• Geheugen en concentratie
• Creativiteit

• Hoe kan jij je fysieke gezondheid boosten?

• Slaap voldoende

Voldoende slaap is een noodzakelijke voorwaarde voor een goed functionerend brein. Gemiddeld heeft een 18- tot 25- jarige 7 tot 9 uur slaap per nacht nodig.
Als je te weinig slaapt:

• Ben je sneller afgeleid
• Kan je minder goed dingen onthouden
• Vermindert je zelfdiscipline
• Neemt je creativiteit af

→ Lees meer over de effecten van te weinig slaap op je brein (website)
→ Het is aangetoond dat studenten die meer slapen, betere punten halen (website)
→ Bekijk de voordelen van slaap op je studies (filmpje, 6’)

Slaapproblemen?

• Lees deze info en tips over slapen (website)
• Volg deze 10 stappen voor een betere nachtrust (infographic)
• Ontwikkel goede slaapgewoontes (filmpje, 5’)
• Informatie en tips bij slaapstoornissen (brochure)

Wist je dat …
slaapmedicatie een negatieve invloed heeft op je concentratie (website)?
Slaapmedicatie is geen lange termijn oplossing.

→ Gebruik geen slaapmedicatie zonder eerst een dokter te raadplegen.
→ Weet dat je steeds terecht kan bij de studentenpsychologen om jouw slaappatroon aan te pakken en te stoppen met het nemen van slaapmedicatie.

• Eet gezond

Een evenwichtige voeding is een basisvoorwaarde voor gezonde hersenen. Je brein heeft voldoende energie nodig om optimaal te functioneren.
Ongezonde voeding heeft effecten op je stemming en leervermogen.

• Leer meer over het effect van voeding op je brein (filmpje, 4’)
• Gezond eten tijdens het studeren: zo doe je dat (website)
• Ontdek welk voedsel gezond is voor je brein (website)
• Probeer deze ‘brainfoods’ (infographic)

  ---

• Drink voldoende water

Drink 1,5 tot 2 liter water per dag om je cognitieve prestaties te boosten en hoofdpijn te vermijden.

Tip: zet tijdens het studeren een fles water binnen handbereik.

• Lees meer over het effect van water op je hersenen (website)
• Ontdek waarom water belangrijk is voor je hersenen (infographic)
• Daarom is water goed voor je (filmpje, 3’)

  ---

• Wees matig met cafeïne

Cola, koffie, energiedrankjes: ze kunnen je concentratie een boost geven.
Maar bij overmatig gebruik treden er neveneffecten op zoals slapeloosheid, zenuwachtigheid, bevingen, angst, hoofdpijn, maag- en darmklachten en een verstoorde hartslag. Bovendien heeft cafeïne een verslavend effect. Gebruik cafeïne dus met mate.

• Lees meer over de pro’s en con’s van cafeïne (website)
• Hoeveel cafeïne mag je gebruiken? (infographic)
• Hoe maak je gebruik van de voordelen van cafeïne? (filmpje, 2’)

  ---

• Zorg voor zuurstof

Breng voldoende frisse lucht in je studieomgeving. Je hersenen hebben veel zuurstof nodig om goed te functioneren.
Open regelmatig het raam en rook niet op de plaats waar je studeert. Ook planten kunnen de lucht in je kamer zuiveren.

• Lees hoe de luchtkwaliteit je denkvermogen beïnvloedt (website)
• Houd de binnenlucht in je studieruimte schoon (website)
• Pas deze 3 basisregels toe voor een goede luchtkwaliteit (infographic)
• Haal deze planten in huis voor extra zuurstof  (filmpje, 3’)

  ---

• Sport & beweeg

Sporten helpt je:

• Beter te concentreren en memoriseren
• Stress en angstgevoelens te verminderen
• Gelukkiger te voelen

Dus pauzeer niet voor je pc of tv, maar ga wandelen, sporten, boodschappen doen of zelfs poetsen. Ook trappen lopen of touwtje springen werken prima.

• Deze website helpt je op weg om meer te bewegen (website)
• Hoe sporten je functioneren positief beïnvloedt (website)
• Ervaar het effect van sport op je brein (filmpje, 13’)
• Samengevat: de voordelen van bewegen (infographic)
• Wetenschappelijk onderzoek naar de heilzame effecten van bewegen (website)

Als je niet goed in je vel zit, kan dat je studies in de weg staan. 
Wat helpt je mentaal fit en gezond te blijven?

Dat vind je in deze samenvatting:

• De geluksdriehoek (filmpje, 2’)
• De 3 bouwblokken van geluk (website)

Deze concrete tips helpen je op weg:

• Slim eten, bewegen en slapen

Wat je eet, drinkt, hoeveel je beweegt en slaapt: het heeft allemaal een invloed op hoe je denkt en hoe je je voelt.
Overloop de tips voor een goede fysieke gezondheid, ga ermee aan de slag en merk het effect!

• Sociaal contact

Je hebt contact met anderen nodig om je goed te voelen.
Omring je met mensen bij wie jij je goed voelt en hou contact met geliefden en dierbaren.

• Lees meer over waarom sociaal contact belangrijk is en hoe je contact kan leggen (website)
• Zo start je een conversatie (filmpje, 10’)
• Het belang van sociaal contact samengevat (infographic)
• Ontdek deze sociale activiteiten aan UHasselt (website)

Voel je je eenzaam? Je bent niet alleen.

• Via de KLIK app kom je in contact met andere studenten
• Check meer info en tips rond eenzaamheid (website)

  ---

• Laad je batterijen op

Maak elke dag tijd voor iets dat je leuk vindt, waar je naar kan uitkijken en waarvan jouw batterijen opladen.
Zo heb je energie om dagelijkse taken aan te pakken en veerkrachtig om te gaan met tegenslagen.

• Waarom me-time belangrijk is (infographic)
• Inspiratie voor me-time-momenten (website)
• Deze UHasselt-studente vertelt hoe zij haar batterijen oplaadt (filmpje, 1’)

Wist je dat...

Oefenen in dankbaarheid (website + filmpje, 2’) je gelukkiger maakt en meer energie geeft?

• Positief denken?

Positief denken gaat over je aandacht richten op wat wél goed gaat. Je kiest om te focussen op wat mooi is, goed is, waar je dankbaar voor bent. En alle andere dingen? Die mogen er ook zijn, maar daar geef je niet zoveel aandacht aan.

• Test wat er gebeurt als je gedachten probeert te vermijden (website)
• Laat je negatieve gedachten los (website)
• Tips om positief te denken (filmpje, 9’)
• Leer optimistisch denken met deze oefening (website)
• Leen het boek ‘uit je hoofd, in het leven’ uit en leer negatieve gedachten accepteren en loslaten (te vinden in universiteitsbib)

Last van …

• piekergedachten?

Piekergedachten kunnen je slaap en studie bemoeilijken.
Gelukkig zijn er goede technieken om met deze gedachten om te gaan. Je leest er alles over in onze e-module Piekeren.

• faalangst?

Faalangst kan het studeren bemoeilijken en soms zelfs leiden tot een black-out op examens.
Heeft faalangst een negatieve invloed op je studies?
Dan is het tijd om die aan te pakken, ontdek alles over faalangst en wat je eraan kan doen in onze e-module (website)

• blackouts?

Maak komaf met black-outs via deze tips

• stress?

Stress maakt je moe en heeft een negatieve invloed op je concentratie en geheugen.
Ga op zoek naar manieren om met stress om te gaan.
Lees alles over stress en hoe je dit kan aanpakken in onze e-module (website)

• Kom je er zelf niet uit?

Zoek hulp!

• De studentenpsychologen van UHasselt staan voor je klaar om je kosteloos en discreet te ondersteunen. Dat kan via één of meerdere persoonlijke gesprekken of workshops.
  Niet twijfelen, gewoon een afspraak maken!
  
  
• Gespecialiseerde hulp buiten de universiteit
  • www.caw.be/jac
  • www.geestelijkgezondvlaanderen.be/hulp-zoeken
  • www.tele-onthaal.be
    
    
• Zelf aan de slag?

• Op deze websites vind je informatie en concrete handvaten:

• moodspace
• geluksdriehoek.be
• uu.flowley.nl/

• Deze zelfhulpboeken uit de universiteitsbib kunnen je op weg helpen.

✔ Zelf aan de slag gaan

Op deze website kan je heel wat ideeën opdoen. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

Optie 1: volg ons stappenplan
1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘zelfstudie en zelfsturing’ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

Optie 2: doorloop een zelfhulpmodule
De zelfhulpmodule ‘Gezonde levensstijl’ helpt je stap voor stap op weg met informatie, opdrachten en tips.

✔ Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek en ondersteuning bij het ontwikkelen van een gezondere levensstijl?

→ Maak dan snel een afspraak met de studiebegeleider van jouw opleiding of met één van de studentenpsychologen.

Strikt genomen ben je hoogbegaafd als je een IQ hebt van meer dan 130.
Als hoogbegaafde heb je een verhoogd inzicht of bewustzijn, waardoor je anders denkt.
Misschien herken je je in één of meerdere van deze kenmerken:

• Je denkt snel
• Je legt moeiteloos verbanden
• Je kan veel, vaak creatieve, oplossingen bedenken
• Je ziet veel punten waarop iets mis kan lopen, maakt je zorgen
• Je weet veel en wil veel weten: je hebt een grote ‘leerhonger’
• Je bent kritisch
• Je hebt een groot rechtvaardigheidsgevoel
• Je voelt je anders dan je leeftijdsgenoten

Meer weten?

• De kenmerken van hoogbegaafdheid op een rijtje (website)
• Hoogbegaafdheid uitgelegd (filmpje, 2’)
• Enkele mythes over hoogbegaafdheid ontkracht (filmpje, 4‘, overzicht)
• Moet ik me laten testen? (document)

Hoogbegaafd zijn en aan de universiteit studeren lijkt de perfecte combinatie. Een aantal hoogbegaafde studenten halen zonder veel moeilijkheden een universitair diploma, voor anderen loopt het anders dan verwacht ...

• Kan je hoogbegaafd zijn en toch slechte cijfers halen?

Dat kan.
Hoogbegaafden kunnen ‘onderpresteren’.

Hoe komt dat?
Sommige hoogbegaafde studenten kregen tijdens hun schoolcarrière te weinig uitdaging. Alles ging bijna ‘vanzelf’.
Handig, denk je? Ja, maar zo leer je niet te falen en met tegenslag om te gaan, niet door te zetten, niet te studeren… en dat kan moeilijkheden opleveren in het hoger onderwijs.

• Kom erachter waarom sommige hoogbegaafden onderpresteren (filmpje, 16’)
• Een theoretisch kader over onderpresteren (website)
• Getuigenis van een hoogbegaafde onderpresterende studente (website)

Als hoogbegaafde voel je je vaak anders dan de anderen. Je vindt niet altijd aansluiting bij leeftijdsgenoten. Contact met lotgenoten kan dan een meerwaarde zijn.

• Een studente getuigt over haar hoogbegaafdheid (website)
• Maak kennis met enkele hoogbegaafde mensen (filmpjes)

Wil jij ook kennismaken met andere hoogbegaafden?
Dat kan via diverse kanalen:

• Neem deel aan een evenement van Stichting Hoogbegaafd
• Ga naar een HB-café
• Zoek en maak contact met andere hoogbegaafden (map)
• Wordt lid van Mensa, een internationale vereniging van hoogbegaafden

Hoogbegaafd zijn betekent niet dat alles vanzelf gaat. Integendeel. Ook hoogbegaafde studenten kunnen baat hebben bij persoonlijke ondersteuning.

• Vind je de gepaste ondersteuning (document, Nederlandse situatie)

Deze centra specialiseren zich in de begeleiding van hoogbegaafden in Vlaanderen:

• Expertisecentrum voor hoogbegaafdheid Exentra (website)
• Hoogbloeier (website)

• Meer weten?

• Boek ‘meer dan intelligent’ (universiteitsbib, Diepenbeek)
• Boekentips omtrent hoogbegaafdheid (website)
• Luistertips omtrent hoogbegaafdheid (website met diverse podcasts)

  ---

• Ook interessant voor jou?

• Hoe keuzes maken als hoogbegaafde (document)
• Hoogbegaafdheid op de werkvloer (podcast, 40’)
• Hoogbegaafd en hooggevoelig (document)
• Hoogbegaafd en faalangstig (getuigenissen in een filmpje, 6’)
• Hoogbegaafdheid en AD(H)D (document)
• AD(H)D, ASS en hoogbegaafd (getuigenissen in een filmpje, 4’)

Stress is niets meer dan spanning of druk. Dit wilt ook zeggen dat stress niet vanzelfsprekend slecht is. Je hebt bepaalde mate van stress nodig om goed te functioneren, het is een natuurlijke respons van ons lichaam. Een bepaalde mate van stress zorgt er ook net voor dat je beter zal presteren. Het zorgt ervoor dat je je beter kan focussen, je alerter en efficiënter bent.

Stress kan echter wel ook in die mate oplopen dat het een negatieve invloed heeft op je welzijn en de kwaliteit van je prestaties. Je lichaam komt eerder in een toestand van overleving terecht en is hier ook voornamelijk mee bezig. Het laatste waar je lichaam dan mee bezig is, is nieuwe leerstof onthouden, rationeel nadenken of dingen uit je geheugen ophalen.

Je kan stress als een soort emmer zien en iedereen heeft een andere soort emmer (filmpje, 1'). Je zal dus anders omgaan met stress dan bijvoorbeeld een studiegenoot, of één van je broers of zussen.

Stress heeft invloed op verschillende domeinen, zo bijvoorbeeld op je fysieke gezondheid, maar ook op je gedrag, gedachten en gevoelens.

• Lichamelijke stress symptomen:

• hoofdpijn
• misselijkheid
• maagklachten
• trillen
• verhoogde hartslag
• versnelde ademhaling
• duizeligheid
• overmatig zweten

• Gevoelens:

• Depressieve gevoelens
• Angst
• Paniek
• ...

• Gedachten:

• piekeren
• concentratiemoeilijkheden
• vergeetachtigheid
• ...

• Gedrag:

• vermijding
• te veel of te weinig eten
• veel zaken tegelijk doen
• ...

De situaties die stress oproepen zijn voor iedereen verschillend. Sommige studenten zullen erg veel stress ervaren wanneer ze een presentatie moeten geven, terwijl dit voor anderen rustig verloopt.

In deze video kom je meer te weten over de invloed die stress heeft op je brein (4'15). Daarnaast geeft deze video meer uitleg over de impact van stress op je lichaam (4'42).

• Identificeer waar je stress vandaan komt.

• Gaat het om een gebeurtenis, gedachten, herinnering, .. ?
• Is het iets dat al gebeurd is, of nog staat te gebeuren?

• Afhankelijk van de oorzaak van je stress kan je andere dingen doen.

• In bepaalde gevallen is het mogelijk om de aanleiding van je stress te vermijden of te wijzigen. Bijvoorbeeld: Je ervaart erg veel stress door een ruzie met een goede vriend of vriendin. Hierbij kan je de aanleiding aanpakken en proberen de ruzie bij te leggen.
  Dit is natuurlijk niet mogelijk voor elke aanleiding. Zo kan je erg veel stress hebben omdat je examen mondeling is. Hier kan je niets aan veranderen en zal je andere manieren voor jezelf moeten zoeken om de stress aan te pakken.
  
  
• Stress kan ook voortkomen uit je gedachten en je beleving over een situatie. Bijvoorbeeld: Je bent aan het studeren, geleidelijk aan komen er meer en meer gedachten dat het je niet gaat lukken, dat je te traag studeert, dat je toch niks kan onthouden,..Het studeren op zich geeft je hier geen stress, maar voornamelijk de gedachten die je hebt in verband met het studeren.
  
  Je kan oefenen met het bewuster worden van je gedachten en ze hierbij ook onder te verdelen in helpende en niet-helpende gedachten.
  
  Je kan je gedachten ook steeds checken aan de feiten. Hoe zeker weet je dat je gaat buizen, op basis van welke informatie kan je dit concluderen? Waarom denk je dat je niets kan, welke feiten bevestigen dit en welke zeggen net het tegenovergestelde?
  
  Het kan hierbij helpen om je er regelmatig aan te herinneren dat je gedachten niet altijd de realiteit zijn. Je hebt gedachten, je bent niet je gedachten.
  
  
• Je kan de gevolgen van stress proberen te verminderen. Je probeert dus met andere woorden de spanning te verminderen of weg te nemen. Je kan bijvoorbeeld
  
  • Sporten
  • Buikademhalingsoefeningen doen
  • Oefenen met relaxatieoefeningen
  • Wandelen
  • Rustige muziek luisteren
  • Oefening met yoga en/of meditatie
  • ...

Hieronder vind je nog enkele extra links met meer uitleg over stress en hoe je hiermee kan omgaan:

• In deze video krijg je meer info over wat stress is en hoe je er mee om kan gaan (2'34)
• Ook deze video geeft tips over hoe je grip kan krijgen op je stress als student (8'40)
• In dit artikel vind je 4 strategische tips voor je stress

• Zelf aan de slag gaan

Je hebt heel wat ideeën gelezen om je stress aan te pakken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check de e-module 'beter studeren door jezelf te sturen' en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over stresshantering in onze jaarlijkse infosessies.
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek jouw valkuilen vinden en ontdekken wat jij kan doen om je stress onder controle te houden?
→ Maak dan snel een afspraak met een van onze studentenpsychologen.

Perfectionisme wordt gekenmerkt door het steeds hoger leggen van je eigen lat, en zelfs wanneer zaken goed zijn, toch verder blijven streven naar beter. Het kan nooit goed genoeg zijn, het is nooit klaar. Er kan altijd wel iets beter.

• Kenmerken die bij perfectionisme horen:

• Jezelf niet toelaten om een fout te maken
• Schaamte wanneer je een fout hebt gemaakt
• Stress wanneer zaken anders lopen dan verwacht/gepland
• Moeilijk omgaan met kritiek
• Jezelf onderuit halen
• Moeilijk taken aan andere geven

• Er zijn verschillende soorten perfectionisme.

1. Gericht op inhoud en kwaliteit: je wilt het zo goed mogelijk doen. 
Dit kan zich tonen op verschillende manieren:

• Onrealistische verwachtingen hebben van jezelf of een ander.
• Pas een nieuwe uitdaging aangaan wanneer je 100% zeker weet dat je deze tot een goed einde kan brengen.
• Alleen maar op jezelf vertrouwen, en hierbij alles controleren en alles onder controle willen hebben.
• Je moet heel veel van jezelf.
• …

2. Sociaal perfectionisme: je wilt voor iedereen goed doen.

Ook dit uit zich op verschillende manieren:

• Je wilt dat iedereen je leuk vindt.
• Je bent altijd bezig met anderen, en veel minder met jezelf.
• Je wilt voor iedereen goed doen, en daarbij iedereen tevreden houden.
• ...

3. Op vlak van hoe mensen je zouden zien.

• Je moet er altijd goed uitzien (wie weet wat mensen anders gaan denken).
• Je bent veel bezig met je lichaam en of dit er wel goed uitziet.
• Je wilt het perfecte beeld van jezelf naar buiten brengen.
• ….

Perfectionisme is eigenlijk een soort zelfbescherming. Wanneer je alles perfect doet, is de kans dat mensen kritiek hebben kleiner, zal je ook minder falen, je minder moeten schamen, ...

Het is dus een strategie die we gebruiken om onaangename gebeurtenissen en gevoelens te vermijden. Dit kan zich op zijn beurt ook uiten in faalangst of uitstelgedrag.

Nog enkele handige links:

• In dit artikel vind je extra uitleg en tips om met perfectionisme om te gaan.
• In deze video hoor je iemand vertellen over haar ervaring met perfectionisme (11m18).
• Dit artikel biedt nog 5 tips voor je perfectionisme.
• Ook in de universiteitsbibliotheek kan je onder andere het boek ‘Zeg me dat ik oké ben’ van Marcel Hendrickx terugvinden in verband met perfectionisme. 

• Zelf aan de slag gaan

Je hebt nu misschien al een aantal ideeën over hoe je kan omgaan met perfectionisme. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen’ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over perfectionisme en hoe het in toom te houden in onze jaarlijkse infosessies.
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek jouw valkuilen vinden en ontdekken en wat jij kan doen om je perfectionisme aan banden te leggen?
→ Maak dan snel een afspraak met één van de studentenpsychologen

Het woord zegt het eigenlijk zelf al, het is de angst om te falen in situaties waar je blootgesteld wordt aan evaluatie of beoordeling. Bij faalangst is de angst om te mislukken zodanig groot dat je gaat overcompenseren, blokkeert of zaken gaat uitstellen. Het komt voor bij alle leeftijdsgroepen en in verschillende situaties waar er prestaties verwacht kunnen worden. Denk maar aan een sportwedstrijd, een groepswerk of tijdens een examenmoment.

• Faalangst uit zich voornamelijk in negatieve gedachten over jezelf en weinig zelfvertrouwen. Dit toont zich bijvoorbeeld op volgende manieren:

• Je let enkel op wat je fout doet, ziet geen positieve dingen meer. Goede punten interpreteer je als 'geluk', slechte punten schrijf je toe aan jezelf
• Je legt jezelf enorm veel druk op om te presteren
• Door je angst om te falen kan je je minder goed concentreren, wat zich soms ook uit in mindere prestaties. Je wilt jezelf, maar ook anderen in de omgeving niet teleurstellen.

  ---

• Die negatieve gedachten uiten zich bij elke student anders:

• lichamelijke klachten: huilen, misselijkheid, buikpijn, zweten, slapeloosheid, ...
• gedragsveranderingen: overdreven prikkelbaar of uitbundig, piekeren, erg verlegen zijn, extreem lang studeren, uitstelgedrag, ...
• emotionele klachten: onzekerheid, teleurstelling, boosheid, schaamte, ...

• Niet elke vorm van faalangst hetzelfde. Er wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen passieve en actieve faalangst:

• Passieve faalangst: 

• Je wil je angst verminderen, dus mijd je de situaties waarin je kan falen of faalangst de kop opsteekt. Dit bijvoorbeeld door minder en/of oppervlakkig te studeren voor een examen of niet naar een examen te gaan
• Je kan ook het studeren zelf mijden. Wanneer een examen dat niet lukt kan je tegen jezelf zeggen: ‘Ik had er toch niet echt voor gestudeerd, dus een echte mislukking is het niet.’
• Je bent een meester in het ontlopen van confrontatie en mislukkingen waardoor je angst vermeden wordt, maar niet verdwijnt
• Voor de buitenwereld zijn de dingen waar je mee worstelt zelden zichtbaar. Ze ervaren dit vaak als een gebrek aan motivatie, waardoor je minder op begrip en steun kan rekenen

• Actieve faalangst:

• Je bent sterk gemotiveerd om te slagen en probeert de situatie zoveel mogelijk onder controle te houden. Dit om falen te voorkomen. Je studeert erg intensief en accuraat, je leert zoveel mogelijk details, je neemt zelden ontspanning, ...
• Je zet je voor meer dan 100% in en legt hierbij de lat erg hoog voor jezelf. Een goede voorbereiding helpt je ook om de angst te doen dalen
• Door de lat zo hoog te leggen wordt studeren een onhoudbare situatie. Je kan bijvoorbeeld erg gespannen worden, moeilijkheden gaan ondervinden met slaap, piekeren en zelf lichamelijke kwaaltjes kunnen de kop op steken

Het is niet zo dat je maar van één type faalangst last kan hebben. Afhankelijk van de taak en de situatie is het zeker mogelijk dat er soms eerder sprake is van actieve faalangst, en op andere momenten eerder passieve. Verder is faalangst ook niet statisch. Het kan veranderen naargelang de omstandigheden of doorheen de tijd, dit wilt dus ook zeggen dat je ermee kan leren omgaan.

• Probeer bewuster te worden van je angstige gedachten. Wat zijn deze gedachten nu net, op welke momenten komen ze voornamelijk naar boven, wat doen ze met je, ...
  
  
• Bekijk deze angstige gedachten kritisch en toets ze af:

• Wat zijn de feiten waarop je je kan baseren om te bepalen of deze gedachten al dan niet waar zijn? bv: ik ga niet slagen op dat examen
• Wat is het ergste dat kan gebeuren? En wat zou je doen moest dit gebeuren? (plan B)
• Zijn er nog andere perspectieven voor deze situatie?
• Hoe zou je reageren indien je broer/zus of beste vriend(in) in deze situatie zitten? Hoe zou jij iemand geruststellen?

• Probeer een onderscheid te maken tussen jezelf en je gedachten. Je bent iemand die gedachten heeft, je bent deze gedachten niet. Je gedachten weerspiegelen dus niet de realiteit. 
  
  
• Neem je tijd om uit te zoeken wat voor jou helpt op momenten dat je faalangst de kop opsteekt. Niet alles werkt even goed voor iedereen. Geen zorgen dus wanneer een tip of oefeningen niet jouw ding is.
  Enkele ideeën:

• Maak een playlist met muziek die jou tot rust brengt
• Maak een wandeling
• Zet een tas thee
• Praat met iemand uit je omgeving
• Neem een douche
• ...

In onderstaande links vind je nog meer uitleg en tips over faalangst:

• Hier vind je verschillende tips in verband met faalangst
• Ook Awel biedt verschillende tips aan voor faalangst
• Lees 5 praktische tips over faalangst
• Ga met deze oefening aan de slag om met je angst om te gaan
• Met deze apps over mindfulness en ademhalingsoefeningen kan je aan de slag gaan

• Zelf aan de slag gaan

Je las al wat ideeën over het omgaan met faalangst. Maar hoe ga je hier nu verder mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module 'beter studeren door jezelf te sturen' en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over faalangst en hoe het aan te pakken in onze jaarlijkse infosessies.
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek verder exploreren wat jij kan doen om je faalangst aan te pakken?
→ Maak dan snel een afspraak met een van onze studentenpsychologen.

Piekeren is het repetitief blijven nadenken en malen over problemen en de negatieve gevoelens die hierbij komen kijken. Het gebeurt vaak bijna automatisch en het is erg moeilijk om deze molen stop te zetten.

Piekeren heeft als doel om, wanneer je te maken krijgt met vervelende situaties, naar een oplossing te zoeken. Een beetje piekeren maar bewust blijven kan dus geen kwaad, maar wanneer dit langere tijd aanhoudt kan je je vastrijden in je hoofd en wacht je te lang om actie te ondernemen.

Verder is er ook een verschil tussen piekeren en ergens hard over nadenken. Wanneer je ergens harder over nadenkt kom je meestal na enkele minuten wel tot een oplossing. Bij piekeren heb je vaak meer vage gedachten die door elkaar lopen, deze brengen je uiteindelijk ook niet dichter bij een concrete oplossing.

• Piekeren wordt meestal uitgelokt door situaties:

• die nieuw zijn
• die ons uitdagen met veel wisselende en tegenstrijdige veranderingen
• die onvoorspelbaar zijn in verloop en resultaat. Je hebt dit nog nooit meegemaakt en hebt dus niets om op terug te vallen

Let op! Ook als dingen goed gaan, is het normaal dat je soms eens piekert.

• Fysiek ervaar je dan vaak:

• spierspanning, spierpijn en soms hoofdpijn
• rusteloosheid en een gevoel van onmogelijkheid om te ontspannen
• moeilijkheden om je te concentreren
• moeilijkheden om goed te kunnen slapen
• een (over)vermoeid gevoel

Zo kan piekeren gaan over reële problemen of zorgen. Dit gaat dan over actuele problemen die je nu beïnvloeden.

Enkele voorbeelden:

• “De bussen staken morgen en ik moet op tijd op mijn examen zijn.”
• “Ik heb een zwaar examenrooster, hoe ga ik dit aanpakken?”

Daarnaast zijn er ook hypothetische zorgen of hypothetisch piekeren. Dit gaat over zaken die nu niet bestaan, maar mogelijk in de toekomst wel zouden kunnen plaatsvinden.

Enkele voorbeelden:

• “Wat ga ik doen als ik mijn studentenjob verlies?”
• “Hopelijk ben ik niet ziek op de dag van mijn examen.”

Piekeren kan werkbaar zijn wanneer het gaat over reële problemen of moeilijkheden. Het is niet werkbaar om te piekeren of ‘wat als/als dan’ problemen.

Het is erg normaal dat je soms eens piekert. Soms kan vooruit denken ons helpen om dingen te plannen of om ons voor te bereiden.
Er is geen ‘juiste’ hoeveelheid piekeren, maar het wordt wel een probleem wanneer je je hierdoor ontmoedigd, machteloos of uitgeput voelt.

• Oefen in het identificeren van je bezorgdheden. Wanneer je opmerkt dat je aan het piekeren bent, probeer dan te identificeren of het gaat over een ‘reëel probleem’ of een ‘wat als’ probleem. Wanneer het gaat over een ‘wat als’ probleem gaat het piekeren je niet tot een concrete oplossing brengen. Merk dit op en probeer jezelf dan even af te leiden van het piekeren, dit door bijvoorbeeld te gaan wandelen, een serie te kijken, je terug te focussen op de les, ...
  
  
• Concentreer je heel bewust met al je zintuigen op iets anders. Wanneer je bijvoorbeeld gaat wandelen probeer dan duidelijk waar te nemen wat je ziet, hoort, ruikt, voelt,... Dit kan ook bij kleinere bezigheden zoals bijvoorbeeld thee drinken of tijdens het nemen van een douche.

• Oefen met het uitstellen van je piekergedachten. Dit houdt in dat je elke dag een moment op reserveert waar je mag piekeren. Dit kan bijvoorbeeld 30 minuten na het eten zijn, van 20:00 tot 20:15 of elke zondagochtend 60 minuten. Alle andere momenten ga je je piekergedachten dan doorverwijzen naar jouw piekermoment. Indien je bang bent dat je bepaalde gedachten zal vergeten kan je deze ook kort opschrijven en er terug bij nemen op je piekermoment.

• Richt je aandacht op je ademhaling. Je kan verschillende apps of video’s vinden met ademhalingsoefeningen. Zoek een methode die bij jou past en hier kan je dan mee oefenen.

• Pas de 5-4-3-2-1 oefening toe. Je noemt 5 dingen op die je ziet, hoort, voelt. Dan herhaal je dit met 4, dan 3, dan 2 en tenslotte 1 ding. Benoem wat je ziet zo concreet mogelijk. Bv. Ik zie een pennenzak met pennen, potloden, fluostiften en een lat. De pennenzak is paars.

Let wel! Niet alles werkt voor iedereen. Zoek een methode die voor jou werkt en waar jij je in kan vinden. Lijk je er niet uit te geraken of heb je nog vragen? Dan kan je steeds terecht bij de studentenpsychologen.

Hier vind je ook nog enkele links met handige tips, video’s en boeken die je kunnen helpen:

• Op deze website vind je meer uitleg, verschillende oefeningen en verhalen van mensen die moeilijkheden hebben met piekeren
• In dit artikel vind je 3 toptechnieken om met piekeren om te gaan
• In deze video leer je hoe je rust in je hoofd kan brengen (filmpje, 11’)
• Luister je liever? In deze podcast leer je meer over piekeren (podcast, 34’)
• Ontdek diverse manieren om piekeren aan te pakken (document)

In de universiteitsbibliotheek kan je ook verschillende boeken vinden rond het thema.

• ‘Weg van het piekeren’ van Filip Raes
• ‘The worry trap’ van Chad Lejeune

• Zelf aan de slag gaan

Op deze website kan je heel wat ideeën opdoen om je piekergedachten aan te pakken. Maar hoe ga je hier nu effectief mee aan de slag?

1. Schrijf de ideeën en tips op die jij wil uitproberen.
2. Kies één idee of tip uit om mee te beginnen.
3. Check onze e-module ‘beter studeren door jezelf te sturen‘ en volg het stappenplan. Je krijgt er een heleboel concrete tips om jouw voornemens te doen slagen.

• Infosessie volgen

Kom alles te weten over piekeren en hoe je het kan aanpakken in onze jaarlijkse infosessies. 
→ Check het aanbod infosessies en schrijf je gratis in!

• Afspraak maken

Wil je graag in een individueel gesprek verder onderzoeken hoe je jouw piekergedachten onder controle krijgt?
→ Maak dan snel een afspraak met één van de studentenpsychologen

Slaap is een dagelijkse toestand waarbij je lichaam en geest tot rust komen. Tijdens het slapen herstelt je lichaam, ontspannen je spieren en slaat je geheugen verschillende dingen op. Je maakt je klaar voor een nieuwe dag. De kwaliteit van je slaap hangt dan ook samen met hoe je overdag functioneert. Zo heeft slaap bijvoorbeeld invloed op je concentratievermogen, reactiesnelheid, en geheugen. Verder kan het ook een invloed hebben op je emoties en fysieke gezondheid.

In deze links vind je nog meer uitleg over slaap, de invloed ervan en tips om je slaap te verbeteren:

• Deze video geeft je uitleg over de voordelen van goede nachtrust
• In deze video vind je 6 tips voor goede slaap
• Lees dit artikel voor meer info over belang van een goede nachtrust
• Ook op Netflix kan je een serie vinden over slaap

Neem ook een kijkje op onze e-module Gezonde geest in een gezond lichaam.